Blockchain Sistemi Nedir?

Blockchain sistemini tanıyalım. Teknolojik dünyanın en etkili isimleri arasında gösterilen, teknolojik öngörüleriyle ünlü Hitachi Data Systems CTO’su Hubert Yoshida, World Cities Expo kapsamında konuşmacı olarak Mayıs ayında Türkiye’ye geldiğinde, geleceği şekillendirecek teknolojilerle ilgili konuşmuştu. “Blockchain’in dünyaya etkisi internetten fazla olacak. İnternet bilgi, Blockchain ise bir değer ağıdır” diyen Yoshida, bu iddialı cümlesi ile dikkatleri ‘blok zinciri’ teknolojisine çevirmişti. Yoshida, dijital para birimi Bitcoin’in arkasındaki teknoloji olarak kendim tanıtan Blockchain’in gerçek gücünün, paradan daha büyük olduğunu da eklemişti.

Peki nedir Blockchain?

Çoğu kişi onun sadece illegal Bitcoin transferlerine imkan sağlayan, paranın izini kaybettiren bir sistem olduğunu düşünüyor. Evet, başlarda öyleydi, ancak bugün yeni teknolojiler için kullanılan ve kapitalizmin değer algısını kökten değiştirecek gibi duran bir kahraman. Hatta bazı uzmanlara göre, insan medeniyetinin takasa geri dönmesini sağlayarak, çok daha az parayla yaşamamızı mümkün kılacak bir teknoloji.

Biraz abartacak olursak, aracıları tamamen devreden çıkaracak, bankaların varlık sebebini sorgulatacak bir devrimci! Öte yandan tam da bu sebeple tüm dünyada ciddi bir istihdam krizine yol açacak, insanların işini elinden alacak bir anti kahraman da olabilir. Henüz hiçbirinden tam emin değiliz.

Hack’lenemeyen DNA Zinciri

Blockchain çok sayıda uzman tarafından günümüzün en güvenli veritabanı sistemi olarak adlandırılıyor. Verinin ‘hash’ denen şifrelenmiş gölgesi aynı anda dünyanın dört bir yanından on binlerce bilgisayarda sakladığı için bu kadar güvenli kabul ediliyor. Para transferi yaptığınızı, telif hakkı aldığınızı, sağlık veya edevlet bilgilerinizin kaydedildiğini ya da tapu devri yaptığınızı düşünün.

İlgili işlemin ya da verinin gölgesi dünyada on binlerce bilgisayarda, dünyadaki diğer insanların benzer verilerinin gölgeleriyle beraber bir zincir halinde saklanıyor. Yani bilginin kaybolması mümkün değil. Çünkü bir veri tabanının hack’lenebilmesi için dünyadaki tüm server’ların ve on binlerce bilgisayarın hack’lenmesi gerekiyor. Bu da eğer dünyayı filmlerdeki gibi kötücül bir yapay zeka ele geçirmezse teknik olarak imkansız.

Daha anlaşılır olması için blok zincirini DNA zinciri gibi düşünebilirsiniz. Böbrek, cilt tonu, burun şekli, göz rengi, beyin fonksiyonları, hastalık yat kmlıklan, tırnak modeli, saç yoğunluğu gibi bir insana dair yüz binlerce bilgi tek bir DNA zincirinde tutulabilir. Bu insandan alman on milyon adet DNA örneğinin dünyanın tüm derin dondurucularına dağıtıldığını düşünün. Birine zarar gelse, mesela mutasyona uğrasa ya da derin dondurucu bozulsa bile bir diğeri her zaman vardır.

Yurtdışı Transferlerde Kullanılacak

Akbank Türkiye’de Blockchain teknolojisini yurtdışı para transferlerinde kullanmaya başlayan ilk banka oldu. Silikon Vadisi’nde faaliyet gösteren Ripple ile anlaşan, ilk test işlemlerini Mayıs ayında tamamlayan banka, transferlere hız kazandırarak maliyeti düşürmeyi hedefliyor. Bu işbirliği ile yurtdışı para transferlerinde saniyeler içinde transferin gerçekleşmesi, uygulanacak masraf ve döviz kurlarının önceden müşteriye gösterilebilmesi, muhabir banka masrafların azaltılması, ödemenin takip edilebilir olması ve 7/24 işlem yapılabilmesi amaçlanıyor.

Bankanın dijitalleşme stratejisine paralel olarak Blockchain teknolojisini kullanarak yapılacak işlemleri sadece internet ve mobil bankacılık kanalları üzerinden sunuyor olacaklarını belirten Akbank Nakit Yönetimi ve Dış Ticaret Bölüm Başkam Erdoğdu Paker, “Bu kanalların tercih edilmesi, bankanın işlem maliyetlerinin ve operasyonel iş yükünün azaltılması yönünde de büyük destek sağlayacak.

Akıllı Sözleşmelerle Dönüştürülüyor

Aktif Bank ArGe/İnovasyon Proje Yöneticisi Betül Asil Töre, blok zinciri teknolojisinin dolandırıcılık tehditlerinin engellenmesi ve işlem tarihçelerinin her an görüntülenebilir olmasıyla öne çıktığını belirtiyor. Blockchain teknolojisinin mevcut iş yapış şekillerini değiştireceğini ifade eden Töre şunları aktarıyor:

“Farklı ülkelerdeki bankaların birbirlerinde tuttuğu döviz hesapları üzerinden yapılan para transferleri gibi çeşitli sebeplerle, bankalar açısından epey maliyetli oluyor. Blockchain altyapısına geçiş ile bu işlemlerde döviz cinsine bağlı olmadan 7/24 işlem yapmak mümkün. Tüm aracıların ortadan kaldırıldığı bu yeni akışın tüm aşamaları izlenebilir olduğundan, taraflar arasında güven sıkıntısı da yaşanmıyor.

Ticaret finansmanı araçları açısındansa, akreditif (letter of credit), teminat mektubu (letter of guarantee), açık hesap (open account), fatura finansmanı ya da daha yaygın adıyla faktoring gibi uluslararası ticaretin finansman araçlarını da Blockchain altyapısına taşımak mümkün. Bu saydığımız araçların hepsi ‘akıllı sözleşmeler’ mantığı ile dönüştürülüyor. Akıllı sözleşmeler dediğimiz yapılar mantıksal sorgular içeren kod parçalan. Taraflar sözleşme şartlarında anlaştıktan sonra bu koşullar kodlanıyor, krip-tografik olarak imzalanıp Blockchain’e yükleniyor.”

Sendikasyonlarda da Kullanılıyor

Blockchain altyapısının sendikasyon kredilerinde kullanılmaya başladığına da değinen Töre, Mart 2017’de Synaps Loans LLC şirketi New York’ta dünyanın ilk Blockchain destekli sendikasyon kredisi sistemini duyurdu. Sistemin POC testlerinin, şu an Blockchain araştırmalarında en önemli kurum olan R3 laboratuvarları tarafından yapıldığı belirtildi. Pek çok firma tarafından Excel tablolarında yürütülen iş akışları, kredinin oluşturulmasından ikinci el takasına kadar Blockchain teknolojisine taşınmış oldu” diyor.

Devler Yatırım Yapmaya Başladı

Blockchain teknolojisinin sigortacılık sektörüne etkisi olup olmayacağıyla ilgili görüşlerini aktaran Ray Sigorta Pazarlama Direktörü ve Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Mahir Çipil, “İşlemlerin kayıt altına alınmasıyla ilgili temel konu, güven meselesi. Blockchain teknolojisi ise güvene ihtiyaç duyulmayacak kadar şeffaf bir sistem sunuyor. Bu nedenle sigortacılık gibi temelinde karşılıklı güven yer alan bir sektörde Blockchain kullanımı çok ilginç uygulama sahaları bulabilir.

Nitekim sigortacılığın önemli oyuncuları Blockchain yatırımları yapmaya başladı bile” diyor. BNP Paribas ile Axa’nm, alıcılar ve satıcılar arasındaki bilgi akışını kolaylaştırmak için akıllı sözleşmeler kullanarak Blockchain tabanlı bir fon dağıtım platformu kurulması konusunda çalıştıklarım ifade eden Çipil sözlerini şöyle sürdürüyor: “Çorda adında Blockchain tabanlı kayıt platformu oluşturmak için yaratılan finansal şirketler konsorsiyumuna, MetLife gibi sigorta şirketleri katılıyor.

Diğer yandan yine bu tarz ama tamamen sektöre özgü girişimler de var. Örneğin, sigortacılık ve reasürans sektörünün önemli oyuncularından Aegon, Allianz, Zürich, Munich Re ve Swiss Re daha hızlı, rahat ve güvenli hizmetler aracılığıyla müşterilerine daha iyi hizmet sunabilmek için B3i (Blockchain Sanayi Sigorta Girişimi) isimli bir girişim kurdular. Diğer yandan sektördeki spesifik bazı sorunlara çözüm sunan Blockchain tabanlı girişimler de hayat bulmaya başladı. Örneğin, Almanya’da Etherisc ve Ingiltere’de Safeshare bu tür girişimler arasmda yer alıyor.”

Blockchain teknolojisinin sigortacılıkta çok farklı kullanım alanları olabileceğine değinen Çipil, bu teknolojinin güvenli işlem altyapısı, suistimal tespiti, veri yönetimi, sözleşme yönetimi gibi konularda süreç iyileştirme ve maliyet avantajı sunacağını belirtiyor. Mikro sigorta uygulamalarının yaygınlaşmasını sağlayabileceğinden de bahseden Çipil, hasar yönetimi ve ödeme süreçlerini hızlandırarak operasyonel maliyetlerin azaltılabileceğini vurguluyor.

“Büyük Bankalar Önlem Alıyor”

Innovera Genel Müdürü Gökhan Say, “Tapu kadastro kayıtları gibi pek çok edevlet uygulamasında kullanılıyor. Türkiye’de de Blockchain uygulamalarının kamu hizmetlerinde kullanılmaya başlanacağını düşünüyoruz” diyor.

Büyük bankaların gelecekte startup’lara karşı gelir kaybı yaşamamak için şimdiden Blockchain teknolojisine yatırım yaptıklarını söyleyen Michael Page Bankacılık Divizyon Müdürü Melisa Baykal, teknolojinin müşteri ilişkisi yöneticileri, varlık yönetimi danışmanları, finans ve hisse analistlerine olan mevcut talebi aşamalı olarak etkileyerek, uyumluluk, regülasyon ve finans politikaları uzmanlarının yanı sıra muhasebe ve vergi profesyonellerine yönelik ihtiyacı da tetikleyeceğini düşünüyor.

Blockchain Ne kadar güvenli?

Tüm gelişmelere rağmen Blockchain teknolojisinin güvenliği konusunda dünyada uzmanlar ikiye ayrılmış durumda. Açık kaynak kodlu Blockchain altyapısı güvenli mi, değil mi? Greenwich Associates tarafından düzenlenen, içerisinde önde gelen bankalarda ve teknoloji firmalarında görev alan uzmanların bulunduğu geniş bir grubu hedef alan anketin sonucu kafa karıştırıyor. Finans ve güvenlik uzmanlarının yüzde 61’i açık kaynak kodlu teknolojilerin geliştirilmesine destek verirken, mesele Blockchain ve finans teknolojileri olunca işler değişiyor.

Katılımcıların yüzde 46’sı açık kaynak kodlu Blockchain sisteminde oluşacak bug’lardan endişe duyuyor. Katılımcıların yüzde 47’si ise açık kaynak olması sebebiyle Blockchain altyapısında meydana gelecek güvenlik açıklarından dolayı saldırıya uğramaktan çekiniyor. Teknoloji uzmanları ise tam tersi bir bakış açısıyla, Blockchain teknolojisinin altyapısının açık kaynak kod üzerine kurulmasının, sistemin çok daha kısa zamanda gelişmesini ve ilerlemesini mümkün kılacağını düşünüyor.

Ankete katılan teknoloji uzmanlarının yüzde 58’i, açık kaynak kodlu altyapıya eklenecek kimlik doğrulama ve şifreleme modüllerinin, Blockchain teknolojisinin güvenliğini arttıracağını söylüyor. Kapalı kod sistemiyle geliştirilecek olan Blockchain teknolojilerinin güvenliği konusunda ise hem teknoloji hem de güvenlik uzmanları yüzde 81 oranında olur veriyor.

Fabio ASSOLINI / Kaspersky Kıdemli Güvenlik Araştırmacısı
“Henüz çok erken”

Blockchain’in güvenli olup olmadığı konusunda karar vermek için henüz çok erken. Çünkü henüz Bitcoin dünyası dışında büyük oranda benimsenmiş değil.

Gelecek vaat eden bir teknoloji ve birçok şirket tarafından test ediliyor, ancak güvenliği konusunda araştırmacıların ve yazılım hatası avcılarının Blockchain’le biraz daha zaman geçirmesini beklememiz gerekiyor.

Türkiye, güçlü ve hızlı bir ödeme sistemine sahip bir ülke. Ancak konu uluslararası para transferi olunca, işlem hızı düşüyor, müşteri açısından maliyetler artıyor. Bu nedenle Blockchain teknolojisini ilk aşamada yurtdışı para transferi süreçlerini iyileştirmeye yönelik bir fırsat olarak gördük” diyor.

Simge ALPARGUN / IBM Finansal Servisler Satış Lideri
İlk kurumsal Blockchain hizmeti

IBM geçtiğimiz günlerde ilk kurumsal kullanıma hazır Blockchain hizmetini piyasaya sunduğunu duyurdu. Linux Foundation’ın açık kaynak Hyperledger Fabric 1.0 sürümünü temel alan IBM Blockchain, denetim altındaki ortamlar için Yüksek Düzeyde Güvenli İş Ağı hizmetleriyle pazara giren ilk teknoloji şirketi oldu. Bank of Tokyo, Mitsubishi UFJ ve Northern Trust gibi finans hizmetleri Blockchain uygulamalarını IBM Cloud üzerinde çalıştırıyor.

IBM Blockchain Genel Müdürü Marie Wieck bu konuyla ilgili şunları söylüyor: “Bu ağlar yalnızca üzerinde bulundukları altyapılar kadar güvenli oluyor. IBM’in Yüksek Düzeyde Güvenli İş Ağı, kurumsal Blockchain’ler için özel olarak tasarlanmış, donanımdan yazılıma kadar her noktanın güvenliğini sağlayan, dünyanın en güvenli Linux altyapısını sunuyor.” Blockchain’in ezber bozan teknolojik gelişmelerden biri olarak yakında taraflar arasında varlık veya bilgi değişiminin yapıldığı bütün senaryolarda benimseneceğini ifade den IBM Finansal Servisler Satış Lideri Simge Alpargun ise, “Blockchain en çok yatırım yaptığımız konulardan biri.

CEO’muz Ginni Rometty tarafından internetle eşdeğer bir gelişme olarak değerlendiriliyor” diyor. Alpargun, finansal hizmetler, kamu, üretim, telekom, perakende gibi tüm ana sektörlerde Blockchain’in etkilerini göreceğimizi vurguluyor.

Levent KURT / Blockchain Bilgi Teknolojileri A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi ve CoinTurk Editörü
Maliyetler yüzde 95 düşüyor

Geleneksel yöntemlerle tek bir yerden gelen merkezi onay yerine, Blockchain’deki işlemler binlerce farklı noktadan kontrol ediliyor ve bu durum güvenliği üst düzeye çıkarırken, işlem maliyetlerini de birim bazında ciddi oranda düşürüyor. Basitçe anlatmak gerekirse, Blockchain ağına bağlı bilgisayarlar transfer işlemlerinin doğru olup olmadığına bakıyor ve onaylıyor. Bunun için hiçbir aracı kuruma gerek yok. Sonuç olarak eticaretten geleneksel mağazacılığa kadar yapılan işlemlerin transfer maliyetleri yüzde 95 oranında azaltılabiliyor.

Sarp DEMİRAY / Ata Yatırım Genel Müdürü
30 saniyede 35 milyon dolar

Blockchain teknolojisi finansman talebiyle yatırımcıyı buluşturmak adına yepyeni modeller ortaya çıkarıyor. Örneğin son dönemde yapılan bir ICO (Blockchain teknolojisi ile yapılan proje bazlı finansman yöntemi) ile 30saniye içinde 35 milyon dolar fon toplandı. Vizyonu açık tüm büyük kuruluşlar bu alanda ciddi proje yatırımları yapmaya başladı. Türkiye’de de devletin yasal düzenlemeleri ve konuya desteğinin, ekosistemin gelişimi açısından son derece değerli olacağını düşünüyorum. Geçtiğimiz ay ABD’de rekor katılımla gerçekleşen Consensus 2017 Blockchain Zirvesi’ne katılan birkaç Türk şirketinden biriyiz. Bu konuda Japonya, Rusya ve ABD’de yasal düzenlemelerin hazırlanmasına şimdiden başlanmış durumda.