Perakende yasasında yönetmelik tartışması

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ııuı bu yılın başında çıkan ‘Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunla ilgili yönetmelik hazırlıkları perakende sektörünü hareketlendirdi. Geçen hafta arka arkaya toplantılar yapan perakendeciler ve AVM yatırmıcdarı, ortak alan giderleriyle ilgili konularda uzlaşma sağlamaya çalışıyor.

Bir uzlaşma sağlamrsa bakanlığa rapor olarak sunulacak.

Uzun yıllar tartışıldıktan sonra bu yılın ocak ayında yürürlüğe giren ‘Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’ yine perakende sektörünün gündemine oturdu. Bu kez yönetmeliğin çıkması arifesinde bu konu sektör ilgililerinin tartışma masasının baş köşesinde yerini aldı.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın yaklaşık iki hafta önce yasanın uygulama yönetmeliğini hazırlayarak fikir almak için sektörün önde gelen STK’larına sunmasının ardından yasayla ilgili tartışmalar sektörün geçen haftaki gündemiydi. AVM’lerle ilgili birtakım kurallarda uzlaşamayan sektör temsilcileri Ankara’ya kendi isteklerini anlatan raporlar iletmeye hazırlanıyor.

TARTIŞILAN KONULAR

Yasaya göre alışveriş merkezleri içinde sosyal ve kültürel etkinlik alanı, acil tıbbi müdahale ünitesi, ibadet yeri, çocuk oyun alanı, tuvalet ve dinlenme yerleri oluşturulacak. Bunlar altı ay içinde tamamlanacak.

Seri sonu, sezon sonu, ihraç fazlası, kusurlu malların indirimli veya fabrika çıkış fiyatıyla satılması “sürekli indirimli satış” olarak tanımlanıyor. Bir alışveriş merkezinin “outlet” ibaresini kullanabilmesi için mağazaların en az yüzde 70’i “sürekli indirimli saüş” kapsamındaki ürünleri satacak. Aynı şekilde mağazalardaki ürünlerin en az yüzde 70’i de bu nitelikte olacak.

Yine yasaya göre, kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri icra edenlere, rayiç bedelin dörtte biri kadar kirayla yer ayrılacak.

KOMİSYON KURULDU

AVM’lerle ilgili pek çok önemli konuyu kapsayan yönetmelik sektör temsilcileri arasında da ciddi tartışmalara neden oluyor. Yönetmelik taslağıyla ilgili en büyük tartışmaların yaşandığı STK’lardan biri de hem AVM hem de perakendecileri bünyesinde bulunduran Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) oldu. Geçen hafta taslağı gündemine alan TAMPF bünyesinde art arda toplantılar gerçekleşti.

Bunun için bir komisyon kuruldu. TAMPF Başkan Yardımcısı Mehmet Nane ile yönetim kurulu üyesi Alp Önder Özpamukçu bu komisyonda görev aldı. Yürütülen çalışmalar neticesinde alman tavsiye kararları, her bir derneğin kendi kurullarında tekrar görüşmeye açılacak ve ortaya çıkacak değerlendirmeler TAMPF adına bakanlığa gönderilecek.

ORTAK GİDER TL CİNSİNDEN

Geçen hafta birkaç kez bir araya gelen sektör temsilcilerinin üzerinde durduğu konulann başında ortak giderler geldi. Uzun müzakereler yapıldı. Kimi zaman hukukçulardan görüşler alındı. Dilbirliğine varılmaya çalışıldı. Varılan mutabakatlardan bir tanesi AVM ortak giderlerinin döviz cinsinden değil, TL cinsinden alınması konusunda oldu. Yanı sıra ortak gider kavramına giren hizmetler gözden geçirildi. Örneğin yasada AVM’nin idaresinden sorumlu yöneticilerin ortak gidere alınması konusunda bir netlik bulunmuyor. Burada ince nokta şu: AVM’lerde güvenlik elemanı nasıl genel hizmet sunuyorsa, AVM yöneticisi de aynı hizmeti yürütüyor. AVM’nin tüm birimlerinin sorumluluğunu taşıyor. AVM yöneticisinin tesisin her şeyinden sorumlu olduğunu söyleyen Alışveriş Merkezleri Yöneticileri Grup Başkanı Murat İzci, “Yönetici hem AVM hem de perakendeci için orada bulunuyor. Bu nedenle ortak gider olarak değerlendirilmesi çok normal” diyor.

Bunun yanı sıra daha önceki gibi pazarlama giderlerinin, müşteri servislerinin, koridorlarda çalınan müziğin telif ücretlerinin, yangın danışmanlık hizmetlerinin ortak gider kaleminde yürümesi gerekiyor. Yasanın en önem verdiği konu, ortak giderlerin toplanmasında ve harcanmasında şeffaflık, hesap verilebilirlik prensiplerine uyulması. Mal sahibine kazanç kapısı olmasının önüne geçilmesi. Taraflar bu prensipler üzerinden hareket ediyor.

HAKSIZLIK OLMASIN!

Yasada, AVM kiracısı için aynı metrekare için aynı ortak giderin faturalandırılması isteniyor. AVM’lerde ise her katta, her iş biriminde, örneğin sinemada farklı, yiyecek bölümünde farklı, lostracıda veya ön cepheli mağazada farklı tarife uygulanabiliyor. Bu uygulama farklılıkları, sinemanın, tiyatro salonunun, sanatsal alanların olduğu tüm perakende noktaları için yaşamsal öneme sahip. Sinema salonunun veya fitness merkezinin ağırlıklı olarak akşam saatlerinde yoğunlaştığı düşünüldüğünde, yiyecek bölümündeki aynı metrekare bir restoran ile ortak tarifeye tabi tutulmasının haksızlığa yol açacağına vurgu yapılıyor.

ESNAFIN DURUMU

Kanunda dikkat çekici düzenlemelerden biri de, AVM’lerde esnaf ve sanatkârlara toplam satış alanının yüzde 5’i kadar, meslek icracılanna ise yüzde 0,3 oranında yer ayrılmasının zorunlu hale getirilmesi. Ayn-ca mağazalardaki satış alanlannın en az yüzde l’ine tekabül edecek şekilde raf alanı da yöresel ürünler için aynlacak.

Bu noktada yeni yönetmelik ‘basit usulde vergilendirme’ esasına tabi işletmeleri esnaf olarak kabul ediyor. Bir esnafın buna dahil olması için yıllık cirosunun en fazla 84 bin TL olması gerekiyor. AVM’lerdeki en küçük işletmelerin bile yıllık cirosunun bu rakamın üzerinde olduğuna dikkat çeken AVM yetkilileri, bu durumda AVM’lerde esnaf olacak bir işletmenin yer almasının mümkün olmadığı görüşünü savunuyor. Bu noktada esnaf tanımının ve hasıla tarifinin yeniden ele alınması gerekiyor.

Yönetmelik AVM’lerin yanı sıra esnafın da gündeminde. Konfederasyon olarak özel bir komisyon oluşturup yönetmeliği incelemeye aldıklarını söyleyen Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Perakende yasasının yönetmelikleri hazırlanarak, piyasanın kuralları bir an önce hayata geçirilmeli. Yasa tam istediğimiz gibi değil ama yönetmeliklerle zenginleşecek” diyor.

GÜNDEMDE DOGU DA VAR

Perakende sektörünün gündemindeki diğer konu ise Doğu’da terör olayları nedeniyle yaşanan sıkıntılar. Terör olayları nedeniyle ciro kaybı yaşayan perakendecilerden bir kısmı bölgeye özel çözümler geliştiriyor.

• istikbal, Bellona ve Mondi markalarıyla bölgede çok sayıda bayisi olan Boydak Grup, yaşanan sıkıntılar nedeniyle ödemelerde öteleme isteyen bayileri için kolaylık sağlıyor.

• Doğu’da Muş, Van, Kızıltepe, Urfa, Malatya, Batman olmak üzere toplam yedi bayisi bulunan Yataş, bölgede ciroda yüzde 27 oranında gerileme yaşadı. Bayilerini yöresel tanıtımlarla desteklemeye çalışan şirket, yeni açılacak mağazalar için özel dekorasyon destekleri verecek. Yataş Genel Müdür Yardımcısı Ersin Serbes, bu dönemde mağaza bulma ve kiralarda ciddi indirim fırsatları olduğu için bölgede mevcut bayilerini yatırım konusunda yönlendirdiklerini söylüyor.

• Doğu’da 50 noktası bulunan Karaca, bölgedeki bayilerine destek olmak, bölge halkının moralini yüksek tutmak ve onlara bir nebze katkıda bulunmak için, dönemsel seri sonu ve cazip fiyatlarla panayır tarzında çalışmalar yapmayı planlıyor.

• Bölgedeki sorunlar nedeniyle tedarikte birtakım sıkıntılar yaşadıklarını söyleyen Migros Genel Müdürü Özgür Tort ise “Tedarikte sıkıntılar yaşandı ama cirolarda kayıp olmadı. Bizim temel sıkıntımız Irak gibi sınır ülkelere yaptığımız toptan satışların gerilemesi oldu” diyor.