Dizi ihracatımız çok hızlı yükseliyor
Ülkemizden ihraç edilen TV dizilerinden elde edilen gelir son sekiz yılda 30 kat arttı. 2008 yılında sadece 10 milyon dolar olan dizi ihracatı geliri, 2016 yılında 300 milyon dolara ulaştı. En fazla ülkeye ihraç edilen dizi Muhteşem Yüzyıl olurken, en çok hasılat geliri elde edilen dizi ise Kara Para Aşk oldu. Hedef, dizi ihracatı gelirini 2023 yılına kadar 750 milyon dolara çıkarmak.
Türk televizyonlarında bundan 15 yıl öncesine kadar diziler, yarışma ve eğlence programı formatlarının neredeyse tamamı yurtdışından alınıyordu. Ancak aradan geçen zaman içinde ibre tersine döndü. Türk yapım şirketlerinin imza attığı kaliteli yapımlar, hikayelerin kültürel zenginliği ve dünya standartlarındaki pazarlama ve tanıtım çalışmalarıyla dizilerimiz dünyanın 150’ye yakın ülkesine ihraç edilir hale geldi. Türk dizilerinin ihracatından elde edilen gelir ise sekiz yılda 30 katına çıktı. 2008 yılında 10 milyon dolar olan dizi ihracatımız, 2016’da 300 milyon dolara ulaştı. Türk dizilerine olan talep bölüm başına fiyatları da artırdı. Dizilerimizin dünya pazarlarındaki fiyatları da son beş yıl içinde yaklaşık 10 kat arttı.
Ancak kanallar arasındaki rating rekabeti, yapım şirketlerinin yeni dizi üretimi konusundaki alışkanlıklarını değiştirmeye başladı. Son iki yıldır yapım şirketlerinin orijinal içerik üretmekten ziyade Güney Kore’den senaryo almalarının Türk dizi ihracatını olumsuz etkileyebileceği konusunda yaygın bir görüş hakim. Yine de dizi ihracatçıları 2023’te 750 milyon dolarlık ihracata imza atma hedefinde.
142 ÜLKEYE İHRACAT
Türkiye’den ilk ihraç edilen TV dizisi 1975 yılında TRT’de yayınlanan Aşk-ı Memnu olmuştu. Dizi, 1981 yılında Fransa’ya satıldı. 2007 yılından itibaren Gümüş dizisiyle birlikte ise dizilerin yurtdışı tanınırlığı arttı ve bu yönde ihracat ivme kazanmaya başladı. Elektrik, Elektronik ve Hizmet İhracatçıları Birliği’nden (TET) aldığımız bilgiye göre, 2016’da ise yüzde 20 artan dizi satışlarının büyüklüğü 300 milyon dolar seviyesine ulaştı.
Ortadoğu, Balkanlar ve Doğu Avrupa, Kuzey Afrika, Güney Amerika ve Orta Asya dizi ihracatında en güçlü olduğumuz pazarlar olsa da günümüzde neredeyse dünyanın her yerinde Türk dizileri izleniyor. Bundan beş yıl önce 50’ye yakın ülkeye yapılan ihracat bugün 142 ülkeye yapılıyor.
10 İHRACATÇI VAR
Dizi ihracatçıları hala TET’e bağlı. TET Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Dr. Güven Uçkan, dizi ihracatı yapan şirket sayısıyla ilgili ise şu bilgiyi veriyor: “Biz 2015 yılında dizi ihracat ödüllerini takdim ederken 30’un üzerinde yayın kuruluşu, yapımcı ve dağıtımcı şirketle iletişime geçtik. Tabii bu şirketlerin tamamının aktif olarak ihracat gerçekleştirdiğini söylemek için daha erken. Yüksek satış değerlerini yakalayabilen firmaların toplam sayısı 10 civarında bulunuyor.”
TET verilerine göre, Türkiye’den dünyaya en çok ihraç edilen ilk üç dizi Muhteşem Yüzyıl, Kara Para Aşk ve Kuzey Güney. En fazla hasılat elde eden dizi sıralamasında da bu üç diziyi görüyoruz.
RTÜK ENGELİ
En çok ihraç edilen dizi olan Muhteşem Yüzyıl’ın yapım şirketi Tims Yapım halihazırda altı dizisini kendisi, üç dizisini de başka şirketler sayesinde yurtdışına satıyor. Şirketin uluslararası operatörler yöneticisi Selin Arat, Muhteşem Yüzyıl’ın halihazırda 80 ülkede gösterildiğini anlatıyor. Kösem Sultan’ı ise şu an itibariyle 50 ülkeye sattıkları bilgisini veriyor.
Selin Arat, 2023’e ilişkin 750 milyon dolarlık dizi ihracatı hedefinin önünde rating sistemindeki dengesizliğin engel olarak durduğunu anlatıyor. Devletin dizi ihracatına ilişkin olarak uluslararası sektörel fuarlara katılım, stand kurma gibi işlemler için destek verdiğini söyleyen Arat, “RTÜK’ün de dizileri ihracat ürünü olarak değerlendirmesini ve yaratıcılığa destek olmasını bekliyoruz” diye konuşuyor.
FİYATLAR ARTIYOR
Son 10 yıl içerisinde Türk dizileri çekim kalitesi ve sanatsal değer açısından oldukça önemli ilerlemeler gösterdi. Yapım kalitesindeki bu iyileşmelere paralel olarak yurtdı-şına satılan dizilerin fiyatları da arttı.
Yakın geçmişte bölüm başına ortalama 500 dolar civannda gerçekleşen satış fiyatları, kalitedeki artış ve artan bilinirlik ile bugün bölüm başına 50 bin ile 600 bin dolar arasında değişmeye başladı.
Hemen belirtelim, dizilere bölüm başına ödenen tutarlar dizinin türü, kanalın ihtiyacı, rekabet, senaryo, yapım şirketinin pazarlık gücü gibi pek çok faktöre göre değişiyor. Yurtdışı gelirlerin paylaşımı yapımcı ve yayıncı arasında yapılan dizinin yapım anlaşması doğrultusunda gerçekleşiyor. Genellikle yayıncı ve yapımcı gelirleri paylaşıyor. Paylaşım oranı ise pazarlığa tabi bir konu. Aldığımız bilgiye göre, son yıllarda oyuncu ve senaristler de yapımcılarla yaptıklan sözleşmelerde yurtdışı satışlardan pay talep etmeye başladı.
