En Çok Tercih Edilen Üniversiteler

Üniversite ve bölüm seçme maratonu başlıyor. Adaylar gelecekleriyle ilgili çok önemli bir karar vermek durumundalar. Kendilerini geleceğe hazırlayacak en iyi okulu ve bölümü seçmeleri gerekiyor. Kariyer yolculuklarının başlangıcında olan gençlere ışık tutmak için Türkiye’nin en çok istihdam sağlayan şirketlerine, en çok hangi okul ve bölüm mezunlarını tercih ettiklerini sorduk. İşverenler daha çok ODTÜ, ITÜ, Boğaziçi, Bilkent; İstanbul, Hacettepe, Koç ve Sabancı üniversitelerinden mezun olanları tercih ediyor. Öne çıkan bölümleri ise endüstri mühendisliği, elektrik-elektronik mühendisliği makine mühendis!iği. bilgisayar mühendisliği, işletme ve iktisat oluşturuyor.

Lisans Yerleştirme Sınavlan (LYS), 13-21 Haziran tarihleri arasında, iki hafta sonunda ve toplam beş oturumda yapıldı. Sınava giren 950 binin üzerinde aday şimdi heyecanlı bir bekleyiş içinde. Çünkü üniversite yolundaki yarış henüz bitmedi. Sınav sonucu geldikten sonra da üniversite ve bölüm seçme maratonu başlayacak. Aldıkları puana göre tercihlerini belirleyecek olan öğrenciler bu noktada pek çok seçenekle karşı karşıya kalacak. Yükseköğretim Kurulu Baş-kanlığı’mn (YÖK) geçtiğimiz mayıs ayında açıkladığı rakamlara göre, Türkiye’de bugün üniversite sayısı 185’e ulaşmış durumda. Bunların 109’u devlet, 76’sı ise vakıf üniversitesi. Bunların dışında sekiz de vakıf meslek yüksekokulu var. Okul seçmekle de iş bitmiyor, bölüm tercihi de önemli. Bu noktada mesleki ilgi alanları yanında kişinin güçlü yönlerini ve gelişim alanlarını bilip buna uygun karar vermesi de önem taşıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜlK) verilerine göre 2014 sonu itibariyle 606 bin yüksekokul ve fakülte mezununun işsiz olduğu da bu noktada bilinmeli. Bu işsizler arasına katılmamak için piyasada ihtiyaç duyulan mesleklerle orantılı seçim yapmak gerekiyor.

ÖNE ÇIKAN ÜNİVERSİTELER

Ekonomist olarak Türkiye’nin önde gelen şirketlerinin İK direktörlerine yeni mezun işe alımlarında öne çıkan okul ve bölümleri sorduk. 38 şirketin İK yöneticisinden aldığımız bilgilere göre, işverenlerin mezunlarını en çok talep ettiği okullar arasında ODTÜ, İTÜ, Boğaziçi, Bilkent, İstanbul ve Hacettepe Üniversitesi ön plana çıkıyor. Son yıllarda bu üniversitelere Koç ve Sabancı’nın da eklendiği söyleniyor. En çok tercih edilen bölümlerin ise endüstri mühendisliği, elektrik-elektronik mühendisliği, makine mühendisliği, bilgisayar mühendisliği, işletme ve iktisat bölümleri olduğu görülüyor.

Her ne kadar işe alımlarda yetkinlik ve becerilerin ön plana çıktığı söylense de, bir iş ilanına binlerce başvurunun geldiği bir ortamda, insan kaynaklan uzmanlan birçok kişiyi kağıt üzerinde elemek zorunda kalıyor. İşte bu noktada filtreleme yapılırken mezun olunan okul, mezuniyet derecesi gibi bazı kriterler adayların kağıt üzerinde ilk değerlendirilmesinde kullanılıyor. Bu durum devam edecek gibi de görünüyor. Sadece ilk işe girişte değil üst düzey pozisyonlara tırmanırken de mezun olunan okul ve bölümün önemi ortaya çıkıyor. Yaptığımız araştırmaya göre, şirketlerde C (CEO, CIO, CFO…) seviye pozisyonlara bakıldığında da belli üniversite ve bölümlerden mezun olanların bu koltuklarda oturduğu gözleniyor.

HE AD HUNTER’LAR NE DİYOR?

‘Beyin avcısı’ olarak tabir edilen üst düzey yönetici seçme ve yerleştirme alanında danışmanlık hizmeti veren şirketlerin yöneticileri de bunu doğruluyor. Spencer Stuart danışmanlarından Hande Güngör, işe alım-larda Boğaziçi, ODTÜ, Koç, Sabancı ve mühendislik özelinde Bilkent ve ITÜ’nün öne çıkan üniversitelerden olduğunu söylüyor. İşletme ve mühendisliğin her zaman popüler bölümler olduğunun altını çizen Güngör, “İşletme, geneli vermesi, finans, pazarlama, yönetim alanında öğrencileri donatması; mühendislik ise analitik bakış açısı kazandırması anlamında kritik. Ancak mühendislikte de ayrışmalar söz konusu. Endüstri, işletme, makine ve inşaat mühendisliği her sektörde yer bulabilmek adına ön planda. Kimya, fizik, matematik, metalürji gibi dallar ise daha spesifik sektörlere hitap ediyor. Mühendis olsun da nasıl olursa olsun diyemiyoruz” diye konuşuyor.

İŞLETME VE MÜHENDİSLİK ÖNDE

Odgers Berndtson Türkiye Yönetici Ortağı Ayşe Öztuna Bozoklar da benzer üniversiteleri sayıyor. İşletme, ekonomi, mühendislik ve özellikle endüstri mühendisliğinin iş hayatında hızlı yükselmek isteyen gençler için hala popüler olduğunu anlatan Bozoklar, psikoloji ve uluslararası ilişkiler gibi bölümlerin de genel bir temel vermeleri itibariyle halen popülerliklerini koruduklarını sözlerine ekliyor. 2000’li yılların ortalarından itibaren sosyal medyanın ve akıllı telefonların hayatımıza girmesiyle beraber sosyal medya içerik yöneticisi, sosyal medya uzmanı, online uygulama geliştiricisi gibi nispeten yeni ve niş rollerin de gençler arasında oldukça popüler olduğunu hatırlatan Bozok-lar, “Unutmayalım ki, özellikle Y kuşağı teknolojiyle çok barışık olmanın yanı sıra, akıllı telefonlan ve mobil uygulamaları çok severek kullanıyor. Dolayısıyla bu özelliklerini iş hayatında da paraya dönüştürmek istiyorlar” diyor.

Türkiye’de 35-50 yaşa arasındaki üst düzey yöneticilere bakıldığında hala Boğaziçi Üniversitesi mezunlarının ağırlığını koruduğunu söyleyen Egon Zehnder Yönetici Oıtağı Murat Yeşildere ise “Fakat Boğaziçi Üniversitesi yönetici seçiminde bir kriter değil, daha ziyade seçilenlerin kompozisyonundan çıkan bir sonuç olarak tanımlanabilir” diye ekliyor.

Data Expert’in 3 bin 850 üst düzey yönetici ile yapmış olduğu detaylı araştırma sonucuna göre, Türkiye’deki üst düzey yöneticilerin yüzde 14’ünü mezun eden üniversitenin Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) olduğu görülüyor. Listede OD-TÜ’yü yüzde 12 ile Boğaziçi Üniversitesi ve yüzde 10 ile İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) takip ediyor. Data Expert Yönetim Kurulu Başkanı Haşan Altunkaya, ODTÜ ve İTÜ’nün mühendislik alanında verdikleri mezunlarla iş dünyasına katkıda bulunduğunu, Boğaziçi Üniversitesi’nin ise İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi mezunlarının başarısıyla öne çıktığını söylüyor.

ŞİRKETİN YERİ ÖNEMLİ

Mevcut çalışanlarda durum bu. Peki yeni işe alımlarda şirketlerin üniversite ve bölüm tercihi nasıl değişiyor? Sezonluk alımları ve yurtdışı çalışanlarıyla birlikte 24 bin kişiye istihdam sağlayan Migros’un insan kaynakları direktörü Olcay Yılmaz, 2014 yılında idari kadrolar için gerçekleştirdikleri yeni işe alanların yüzde 50’sini Yıldız Teknik, İTÜ, Sabancı, Marmara, Koç, Boğaziçi ve İstanbul Üniversisi’nden mezun kişilerin oluşturduğunu söylüyor. Türkiye’nin çok farklı şehirlerinde hizmet verdikleri için satış kadrolarında farklı illerdeki üniversitelerden mezun gençlerin yer aldığını da ifade eden Yılmaz, 2014’te Ege Bölgesi’nde Ege Üniversitesi, Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Çukurova Üniversitesi, İç Anadolu Bölgesi’nde Gazi, Anadolu ve Ankara üniversitelerinden işe alım yaptıklarım belirtiyor.

Merkezleri İstanbul dışında olduğu için farklı üniversitelerden alım yapan başka şirketler de var. Örneğin Keskinoğlu… Bu şirketin merkezi Manisa Akhisar’da olduğundan insan kaynağında bölgedeki üniversitelerden mezun olan çalışanların oranı yüksek. Keskinoğlu Şirketler Gmbu Yönetim Kurulu Üyesi ve İnsan Kaynakları Koordinatörü Esin Keskinoğlu Onaran, işe alımlarında ağırlıklı olarak Ege Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Celal Bayar Üniversitesi ve İzmir Ekonomi Üniversitesi’nin gıda mühendisliği, ziraat mühendisliği, endüstri mühendisliği, veterinerlik, işletme, iktisat ve ekonometri gibi bölümlerinin öne çıktığının altını çiziyor.

14 bine yakın çalışanı bulunan Boydak Holding’in İK Koordinatörü Halit Beyhan ise bölgesel koşulların da etkisiyle çoğunlukla Erciyes, Anadolu, Uludağ, Melikşah, Cumhuriyet, Selçuk, Niğde, İstanbul, Karadeniz Teknik, Gazi, Marmara, Çukurova, Dumlupmar, Sakarya, İstanbul Teknik gibi üniversitelerden mezun adayları tercih ettiklerini söylüyor.

BÖLÜM TERCİHİ FARKLI

Arçelik İnsan Kaynakları Direktörü Buket Çelebiöven, yeni mezun işe alımlarında AR-GE, üretim, satın alma ve bilişim teknolojileri bölümlerine ağırlıklı olarak makine, elektrik-elektronik, endüstri ve bilgisayar mühendisleri aldıklarını söylüyor. Çelebiöven, satış, pazarlama ve tedarik zinciri operasyonlan için ise iktisat, işletme, uluslararası ilişkiler gibi iktisadi ve idari bilimler fakültesi mezunlan ile endüstri mühendislerini aldıklarının altım çiziyor. Mercedes-Benz Türk İK Müdürü Salih Ertör, ana faaliyet alanlarına göre öğrenim görülen alanları şöyle sıralıyor: “Üretim, AR-GE ve diğer teknik birimlerimizde, makine, endüstri, kimya ve elektrik-elektronik mühendisliği alanlarında öğrenim gören; bilgi teknolojileri, iş zekası, planlama-raporlama ağırlıklı pozisyonlarda, matematik mühendisliği, endüstri mühendisliği, enformatik, işletme ve yönetim bilişim sistemleri gibi alanlarda eğitim alan; satış-pazar-lama saha ekiplerinde ise işletme, çeşitli mühendislik alanlarında öğrenim görmüş çalışanların bulunduğunu ve işe alındığını söyleyebiliriz.”

İşe alımlarda özellikle tekstil ve endüstri bölümleri mezunlarını tercih ettiklerini söyleyen LC Waikiki İnsan Kaynakları Koordinatörü Edward Da-vid Southall ise tekstil için İTÜ, Dokuz Eylül, Ege ve Marmara üniversitelerinden mezun olanların öne çıktığını sözlerine ekliyor.

KENDİNİ GELİŞTİRMESİ ÖNEMLİ

Pirelli Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Turan Barış Arpacı, mezun olunan bölüm kadar kişinin deneyim kazandığı ve kendini geliştirdiği alanların da seçimlerinde büyük rol oynadığının altını çiziyor. Temel kriterleri sağlayan adayları farklı işe alım süreçlerinden geçirdiklerini anlatan Akkök Holding İnsan Kaynakları Direktörü Şerife Füsun Ömür ise İngilizce seviye belirleme testi, zihinsel beceri testi, kişilik envanteri, yetkinlik bazlı mülakatın yanında grup egzersizi, rol oynama, sunum egzersizi gibi değerlendirme merkezi uygulamalarına da başvurduklarının üzerinde duruyor.

Fortune Danışmanlık Yönetici Ortağı Ayşen Arıduru da üniversiteden mezuniyetin artık tek başına işe yerleşmede yeterli olmadığını vurguluyor. Arıduru, işe alımda adayın kendini yetiştirmiş olmasından öğrenmeye açık olmasına, sosyal ve aktif olup olmadığından hobilerine kadar pek çok farlı kriterin de rol oynadığını belirtiyor.

CEO’ların işe alım kriterleri

TANKUT TURNAOĞLU / p&g türkİye ceosu: “Merkez ofisimizde bugün 42 farklı üniversiteden çalışanımız bulunuyor. P&G’nin işe alım stratejisi, şirketin üzerine kurulu olduğu İçeriden Terfi’ anlayışına dayandığından, işe alım programlarımızı üniversitelerde halihazırda okuyan ya da yeni mezun olmuş adaylar üzerinde yoğunlaştırıyoruz. Adaylarımızın hangi üniversitelerin hangi fakültelerinden mezun olduklarına, hatta üniversite not ortalamalarına bakmıyoruz. Bunun yerine adaylarımızın şirketimizin başarı kriterlerine ne derece uyumlu olduklarını değerlendiriyoruz. Başarı kriterlerini geçmişte yaşadıkları gerçek hikayelerinden yola çıkarak değerlendiriyoruz. Geçmiş tecrübelerin gelecek için en iyi göstergeler olduğuna inanıyoruz. Daha önce yaptıkları ekip çalışmalarının, staj tecrübelerinin, sosyal sorumluluk programlarının, öğrenci kulüpleriyle yapılan çalışmaların, yurtdışı değişim programlarının ve hatta sosyal hayatlarında başardıkları işlerin adaylarımıza iş görüşmelerinde paylaşabilecekleri iyi deneyimler sunduğunu görüyoruz.”

BARİŞ KARAKULLUKÇU / mudo ceo’su olarak şu anda 2 bin kişiye istihdam sağlıyoruz, işe alım tercihlerimizde lisenin çok az etkisi var. Üniversitede, özellikle de beyaz yakada merkez pozisyonları için, zirvedeki okulları tercih etmeye çalışıyoruz. Bilkent, Koç, Boğaziçi, Sabancı gibi okullar öncelikli tercihimiz. Ağırlıklı olarak endüstri mühendisliği bölümü mezunlarını alıyoruz. Mesela geçen yıl Bilkent Üniversitesi’nden 20’ye yakın endüstri mühendisliği bölümü mezunu aldık.”

SANİ ŞENER / tav İcra kurulu başkani: “Mühendislik ve özel bölümler için yaptığımız alımlar dışında, kesinlikle üniversite tercihi yapmıyoruz. Bir gencin 18-22 yaş arasında okumuş olduğu okulun ne adının ne de bölümünün bizim için önemi yok. Onun kendisinin öğrenmeye açık olmasına ve lisan bilmesine bakıyoruz.

Ben arkadaşlarımıza ‘Diplomalarınızın dört yıllık bir geçerlilik süresi vardır. Bu sürede içini doldurmanız gerekir’derim hep.”

HAKAN ATEŞ / DENİZBANK GENEL MÜDÜRÜ: “Bugün 15 bin 200 çalışanı olan bir bankayız. Çok farklı bölümlerden alımlar yapıyoruz. Çünkü bankacılık çok multi disipliner, çok iş dalıyla ilgili. 0 nedenle bu sektörde felsefecisi de var, mühendisi de var. Ama tabii ki işletme, ekonomi, finans, bankacılık, sigortacılık gibi bölümler ağırlıklı alım yapıyoruz.”

ÖZGÜR TORT / mİgros genel müdürü : “Mağazacılık yaptığımız için iletişim yeteneği, organizasyon ve idarecilik kabiliyeti yüksek arkadaşları daha çok tercih ediyoruz. Genel müdürlükte uzmanlık alanlarımız var, hukuk mezunlarını, inşaat mühendislerini, teknik mühendisleri ayrı alıyoruz. Ancak mağazacılık kanadına baktığımız zaman daha çok tarım kökenli ziraat mühendisleri, gıda mühendisleri, işletme yöneticisi arkadaşlar birinci tercihimiz oluyor. Son zamanlarda en çok yerel dediğimiz, Ege Bölgesi’nde Ege Üniversitesi, Karadeniz Bölgesi’nde KTÜ, Adana’da Çukurova Üniversitesi gibi üniversitelerle birebir işbirliği yaparak o bölgelerdeki arkadaşları işe almaya çalışıyoruz.”

Geleceğin en önemli 10 işi

Fütürist Ufuk Tarhan, gelecekte mühendis, doktor, mimar, işletmeci, yönetici, finansçı gibi meslek tanımlarının yeterli ve anlaşılır olmayacağını söylüyor. Tarhan, geleceğin işyerlerinde sabit, tanımlanmış bölüm ve birimlerin değil, organizasyonel kurguların gerekli, geçerli ve işlevsel olacağından bahsediyor. Örneğin Sağlık Drone’u, Rota Tasarım Mühendisi, Drone Mühendisi, Sensor Mühendisi, Soru Tasarımcısı, Sensor Analisti, Raf Sensorları Yorumcusu gibi şu anda hiç bilinmeyen uzmanlık alanlarının oluşacağını ifade ediyor. Buna göre geleceğin en önemli 10 işini ise şöyle sıralıyor:

1. Dijital pazarlama, sosyal medya,

2. Mobil teknoloji, uygulama vb. ile ilgili herşey + giyilebilir teknolojiler,

3. loT (internet of things / şeylerin interneti), Bigdata (büyük veri), bulut bilişimi), M2M (makineden makineye) ve V2V (araçtan araca) teknolojileri 4.3D baskı teknolojileri,

5. Yapay zeka,

6. Arttırılmış gerçeklik,

7. Hologram teknolojileri,

8. Yenilenebilir enerji ile ilgili her konu,

9. Drone Teknolojileri, ulaşım, insansız araçlar, uçak, lojistik gibi alanlar,

10. Uzay teknolojileri.