Feijoa (Kaymak Ağacı) Meyvesi Yetiştiriciliği Kazandırıyor
Kaymak Ağacı Meyvesi Yetiştiriciliği
Avustralya ve Güney Amerika’da üretilip tüketilen feijoa (kaymak ağacı) meyvesi Türkiye’nin de gündeminde. Şimdilik hobi bahçelerinde peyzaj amaçlı yetiştiriliyor. Ancak bahçe kurulumu yakın. Meyve işine girecekler geç kalmasın…
PEPİNO, papaya (ağaç kavunu), physalis (altm çilek), avokado, ananas, blue-berry (yaban mersini), mango… Bunlar Türkiye’de yetiştirilmeye başlanan 25 çeşit tropikal meyveden sadece birkaçı. Bu meyvelerle ilgili geçtiğimiz sayılarda çeşitli haberler yaptık. Tropikal meyveler yakın zamana kadar sıcak iklim bölgelerinden ithalat yoluyla geliyordu. Gerçi halen büyük bir kısmı dışarıdan geliyor. Ancak son yıllarda Türkiye’de de üretilmeye başlananlar var. Daha çok turizm bölgelerindeki otellerde ve lüks semtlerdeki manavlarda rastladığımız tropikal meyveleri artık market raflarında, manavlarda, kurutulmuş halleriyle aktarlarda görmeye başladık.
Ancak bu meyvelerin piyasada ticari boyuta ulaşması hemen mümkün olmuyor. Buna en iyi örnek kiviyi gösterebiliriz. 2000 yıllarının başında Türkiye için çok yeni bir meyveydi. Uzunca bir süre ticari bahçeleri de kurulmadı. Ta ki Karadeniz bölgesinde fındığa alternatif bir ürün olarak teşvik edilinceye kadar. Yaş meyve sektöründe faaliyet gösteren büyük firmaların da ilgi göstermesiyle büyük bahçeler kuruldu ve Türkiye’de ticari bir değere ulaştı. Hatta ihracatı yapılır hale geldi. Aradan geçen 17 yılda bugün semt pazarlarından marketlere geniş bir alanda kiviyi görebiliyoruz.
AVUSTRALYA’DA TÜKETİMİ YAYGIN
Her işte olduğu gibi bu işlere ilk girenler karlı çıkıyor. Bu sayımızda sizlere yepyeni bir meyveden bahsetmek istiyoruz. Bu meyvenin orijinal adı “Feijoa”. Türkiye’de “kaymak ağacı” adıyla biliniyor. Avustralya’da bizdeki elma ve armut gibi yaygın olarak üretilip tüketiliyor. Avrupa ve Amerika’ya ihraç ediliyor. Hem meyve suyu olarak hem de yaş meyve olarak tüketiliyor. Pastacılıkta, marmelat üretiminde kullanılıyor. Türk damak tadına uygun bir tadı var.
Kaymak ağacının ticari büyüklükte bahçesi henüz yok. Daha çok süs bitkisi şeklinde dikimi yapılıyor. Bir de bahçeli evi olanlar değişik bir ağaç olsun diye dikiyor. Fidancılarda ağacın fidesi 15 ile 50 TL arasında satılıyor. Fiyatlar yaşma ve büyüklüğüne göre değişiyor. Fidancılar bu meyvenin gelecekte popüler olacağını, bu nedenle bahçe kurmaktan kaçınılmaması gerektiğini belirtiyorlar.
“GELECEĞİ PARLAK”
Yalova ve Antalya’da fidan yetiştiriciliği yapan Tropik-meyveci.com internet sitesinin kurucusu olan Abdurrah-man Kuyucu, kaymak ağacıyla 2006 yılında tanıştığını belirtiyor. Meyvenin yeterince tanınmadığı için ticari bir ürün haline gelemediğini belirten Kuyucu, şunları söylüyor:
“Feijoa fidanı yetiştiriciliği üzerinde çalıştığım en önemli projelerden biridir. Ülkemizde henüz profesyonel olarak yetiştirilmiyor. Feijoa meyvesinin, yapılan çalışmalar sonucunda, ticari değeri olan türlerinin çoğaltılması ile birlikte ileriki yıllarda çok popüler olacağına inanıyorum. Türkiye’ de satılan türleri genellikle peyzaj için kullanılıyor. Bunların meyveleri küçük ve ticari değeri pek yok. Avustralya, Yeni Zelanda ve ABD’de yetişen ticari ve daha iri meyveli kültür türleri var. Bunları temin ederek çoğaltma çalışmaları yaptım. Yeterli tanıtım yapamadığımız için yol alamadım. Bu aralar “pelikan cevizi”ne odaklandım ama bu meyvenin geleceği olduğuna inanıyorum. Bence meyvecilik yapmak isteyenler feijoa meyvesini incelesinler. Türkiye’de bu meyvenin t tadını beğenmeyen çıkmaz. Damak tadımıza uygun bir aroması var. Elma armut gibi yaygınlaşabilir. Marmara’dan Hatay’a kadar kışı çok sert geçmeyen her bölgede üretilebilir. Zeytinin yetiştiği her yerde bu meyve yetiştirilebilir. Öyle küçük hobi bahçelerinde değil de 30-50 dekarlık alanlarda bahçe kurulursa rahatlıkla bir ailenin geçimini sağlar. Avrupa ülkelerinde yaygın pazarı var. Girişimciler geç kalmasın. Karlı bir meyve. Başlangıçta biraz iç piyasada pazar bulmak zor olabilir ama sabır gösterilirse iyi gelir getirir.”
ANAVATANI GÜNEY AMERİKA
Mersin’in mut ilçesinde fidan yetiştiriciliği yapan Kemal Cüce Tarım İşletmeleri ve E-fidancim.com internet sitesinin yetkililerinden Latif Cüce de kaymak ağacı fidanına ilginin olduğunu belirtiyor. Cüce, “Şimdilik ticari bahçe kuranını görmedim.
Ancak önümüzdeki yıllarda bu meyveye ilginin artacağını söyleyebilirim. Alternatif bir meyve olabilir” diyor.
Yalova-Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde de bu meyve ile ilgili çalışmalar yapıldığını duyuyoruz. Meyve sektörüne birçok meyve çeşit kazandıran enstitünün feijoa ile ilgili çalışmalarını da merakla bekliyoruz.
Feijoa’nm anavatanı Güney Amerika. Brezilya, Paraguay, Uruguay ve kuzey Arjantin’de doğal olarak yetişiyor. Ticari olarak yetiştirildiği ülkelerin başında ABD (Kaliforniya ve Florida ),Yeni Zelanda, Avustralya, İsrail ve İtalya geliyor. Benzer iklimi olan ülkelerde de üretimi var.
ÇİÇEĞİ ÇOK GÜZEL
Ağacın özelliklerine gelince. Kaymak ağacı 3-4 m boylanır. Topraktan itibaren dallanma eğilimindedir. Dip sürgünleri temizlenmezse iri gövdeli toplu bir çalı formu alır. Kışın yapraklarım dökmez, her dönem yeşildir.
Çiçekleri bu bitkinin en dikkat çekici özelliği. Çok güzel, büyük çiçekleri var. Tomurcuklar yaprak koltuklarında oluşuyor ve çiçek sapları 3-4 cm uzunluğuna ulaşıyor. Taç yaprakları beşli, uzun ve dışları beyaz renkli oluyor. İç ve dip kısımları kırmızı. Çiçekler toplu olarak bulunuyor ve açıyor. Bu nedenle çok dekoratif ve göz ahcı. Çiçeklenme haziran başında başlıyor ve 1.5-2 ay devam ediyor. Bu dönemde beyaz-kırmızı çiçekleri ve canlı yeşil yaprakları ile çok dekoratif oluyor. Ağaçlar üç yaşından itibaren çiçek açıp meyve vermeye başlıyor. İleri yaşlarda her ağaçta, yüzlerce hatta binlerce çiçek bulunuyor. Bu dönemde canlı yeşil yaprakları ve çok sayıda iri kırmızı-be-yaz çiçekleri ile çok çekici görünüm alıyor. Bu görünümleri ile de peyzaj mimarlığının tercihi oluyor.
Zeytin bölgelerinde yetişiyor
İklim istekleri yönünden fejjoa’ya en yakın bitki olarak zeytin kabul ediliyor. Sıcaklık isteği zeytine yakın. Yapraklarını dökmemesi de zeytine benzer. Zeytin kadar olmasa da kışın -7°Cye kadar soğuklara dayanabiliyor. Su isteği zeytinden biraz daha fazla.
Bu benzerlikler nedeni ile zeytin alanlarında kolayca yetiştirilebilir. Deniz seviyesinden 600-700 m yükseğe kadar çıkabilir. Sürekli sert ve kuru rüzgar alan yörelerde ekilmesinden kaçınılmalıdır. Hasattan önce oluşabilecek don (-2°C ve daha aşağı ) meyvelere zarar verir. Kış aylarında yağan kar, yapraklar ve sürgünlerde tutulacağından ağırlık nedeniyle dallar kırılabilir. Bu gibi durumlarda sürgünler ve dallar çepeçevre birkaç sıra iple bağlanmalı. Fejjoa bitkileri 50-60 yıl yaşayıp meyve veriyor. Bir dekara 66-110 fidan dikiliyor. Verimi de 550-1800 kg/da arasında oluyor.
Özel aromalı, güçlü kokulu
Meyveler oval veya yuvarlak şekilli, önceleri mat renkli. Güneş gören kısımları kırmızımsı renk alıyor. Ancak kabuk mat ve mumsu bir tabaka ile kaplı.
Meyve eti kendine özgü aromalı ve çok kokulu oluyor. Meyve tutumundan sonra meyve gelişmesi çok yavaş olur. Meyve gelişme dönemi sonuna doğru birden irileşiyor. Bu dönem hasattan 3-4 hafta önceye rastlar.
Feijoa meyveleri çiçeklenme döneminden 4 veya 5 ay sonra olgunlaşıyor ve hasat ediliyor. Çiçeklenme ile hasat arasındaki süre sıcak ekolojilerde kısalıp, serin ekolojilerde uzuyor.
Olgunlaşan meyveler yere dökülür.
Bu dönemde veya hemen önce toplanması gerekiyor. Hasat edilen meyveler tüketim için olgunlaştırılıp, yeme oluşumuna getiriliyor. Sıcaklık ve etilen uygulaması olgunlaşmayı hızlandırıyor. Olgunlaşan meyveler hafif yumuşayıp (armut yumuşaklığı], meyve et rengi krem rengine dönüyor.
Meyvenin iç kısmında, çekirdek evi özü açık kahverengi olupjelatinimsi görünüyor. Meyvenin gerçek tadı bu aşamada anlaşılır. Kabuk dahil meyvenin tamamı yeniliyor. Hasattan sonra yenebilir duruma gelmesi için bir hafta oda sıcaklığında bekletilip olgunlaştırılması gerekiyor.
İDRİZ ÇOKAL
