Türkiye Ekonomisi İlk Çeyrek Büyüme Performansı
TÜRKİYE ekonomisi yılın ilk çeyreğinde gösterdiği büyüme performansıyla yıla iyi başladı. TÜÎK’in (Türkiye İstatistik Kurumu) açıkladığı verilere göre, Türkiye ekonomisi 2020 yılının birinci çeyreğinde yüzde 4.5 büyüdü. Bu yılın ilk çeyreğinde (Ocak-Mart) gayrisafi yurt içi hasılayı (GSYH) oluşturan faaliyetler incelendiğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla zincirlenmiş hacim endeksi olarak diğer hizmet faaliyetleri yüzde 12.1, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 10.7, sanayi yüzde 6.2, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 4.6 arttı. İnşaat sektöründe ise yüzde 1.5 azalış görüldü.
Ekonomiye henüz koronavirüs ile ilgili tedbirlerin olumsuz etkilerinin hissedilmedi-ği ilk çeyrekteki performans iş dünyasına yılın ikinci yarısı için umut verdi. 1 Haziran’da başlayan normalleşme dönemiyle birlikte hükümet iç piyasayı hızlandıracak tedbirler de almaya başladı. Otomotivden konuta, turizmden beyaz eşyaya kadar birçok sektörü canlandırması amaçlanan düşük faizli kredi paketleri devreye geçen hafta girdi. Bu paketler içinde yer alan “Sosyal Hayata Destek Kredi Paketi” ile bireysel müşterilerin anlaşmalı firmalar dışındaki yerli üretim yapan firmalardan satın alacağı mobilya, kahverengi küçük ev aletleri, ev boya-seramik-kapı ve pencere sistemleri ev tekstil, çeyiz ve bisiklet ihtiyaçlarının uygun şartlarda sağlanması amacıyla destek verilecek. (Kredi paketlerinin detaylarıyla ilgili ayrıntılı haberimizi finans sayfalarında okuyabilirsiniz.)
BÜYÜME, UMUT VERİCİ
Iş dünyası yetkilileri, yılın ikinci çeyreğinde yaşanan kan kaybının bu desteklerle üçüncü çeyrekte giderilebileceğini belirtiyor. Eğer vaka sayıları düşük giderse ve ikinci bir dalga gelmezse, ekonominin yılın ikinci yansında toparlanabileceğine inanılıyor.
Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran, ilk çeyrekteki yüzde 4.5 büyümenin umut verici olduğunu belirterek, “Pandemi nedeniyle yılın sonunda birçok ülkede ekonomik daralma yaşanırken Türkiye’de daha iyimser bir tablo olmasını bekliyoruz” diyor. Türkiye’nin yılın ilk çeyreğini büyümeyle kapatmasının çok önemli olduğuna dikkati çeken Baran, şu değerlendirmeyi yapıyor:
“İhracatımız her şeye rağmen devam ediyor. Alınan tedbirlerle üretim ve istihdamda gerilemeye engel olundu. îlk çeyrek GSYH rakamları umut verici. Bu süreçte atılacak doğru adımlar Türkiye’nin hem büyüme ivmesini daha yukarılara taşımasına hem de dünya tedarik zincirine sağlam bir halka olarak yerleşmesine sebep olacaktır. îş dünyası olarak kendimize güveniyor ve ülkemizin geleceğine dair iyimser beklentiler taşıyoruz.”
Kocaeli Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, Covid-19 salgınının ilk çeyreğe etkisinin sınırlı kaldığını vurguluyor. İlk çeyrekteki büyümenin beklentilerin biraz altında kaldığım belirten Zeyti-noğlu, 2019’un ilk çeyreğinden gelen baz etkisinin pozitif desteğine de dikkat çekiyor. Yılın ikinci çeyrek beklentilerine ilişkin ise, “Pandemi etkisini asıl ikinci çeyrek büyümesinde hissedeceğimizi tahmin ediyoruz. Ancak mayıs ayıyla birlikte toparlanma sürecinin başladığını görüyoruz. Mayıs ayına ilişkin \ ilk veri olan kapasite kullanım oranlarında artış yaşandı. Bu artış ihracat ve üretime de yansıyacaktır.
OTOMOTİV HIZLANACAK
Yurtiçindeki yaşanan daralma nedeniyle kan kaybeden otomotiv sektörü, ihracata yöneldi. 2019’da yüzde 3.1’lik bir azalmayla 30.6 milyar dolar ihracat gerçekleştiren sektör, pandemi nedeniyle 2-3 aylık üretim kaybı yaşadı. Bu yıl ihracatta yüzde lO’luk bir düşüş bekleniyor ama yine de otomotiv ihracatı Türkiye’nin amiral gemisi olacak. Sektörün yılın ilk beş ayında geçen yılın aynı dönemine göre ihracatının yüzde 33.1 düşerek 8 milyar 778 milyon dolar olduğunu da belirtelim.
Dünyadaki normalleşme sürecine bağlı olarak ihracatının artacağını düşünen otomotiv sektörü temsilcileri, iç piyasanın büyümesine ilişkin ümitlerini geçen hafta açıklanan kredi paketiyle biraz artırdı.
Toyota Türkiye CEO’su Ali Haydar Bozkurt, kredi desteğinin satışlara olumlu yansıyacağını söylüyor. Bozkurt, “2020’nin başında Türkiye’de 600 bin adet otomobil ve hafif ticari araç satışı gerçekleşeceği yönünde öngörümüz vardı. Bu gelişmeler paralelinde toplam 450-500 bin arasında bir büyüklük bekliyoruz” diyor.
Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MAS-FED) Başkanı Aydın Erkoç ise, otomotiv sektörünün özellikle yılın ikinci çeyreğinde durma noktasına geldiğini vurgulayarak sözlerine başlıyor.
Sıfır ve ikinci el araçlar için açıklanan avantajlı kredi destek paketleriyle sektörde büyük bir canlanma beklediklerini söyleyen Erkoç, “Kamu bankaları tarafından açıklanan avantajlı kredi destek paketlerinin tüm sektörleri olumlu etkileyeceğini düşünüyorum. Yeni normal hayatın başlaması ve verilen desteklerle otomotiv sektörü yeniden ayağa kalkacaktır. Sektör özlediği büyüme rakamlarına ulaşacaktır” şeklinde konuşuyor.
“DÜĞÜNLER BAŞLARSA…”
2020’ye iyi bir giriş yapan mobilya sektörünün, koronavirüs önlemleri sürecinde mart ve nisan aylarında satışları yüzde 80 düştü. Mayısta ihracat biraz hareketlenmeye başlarken, 1 Haziran’da yurtiçindeki mağazaların açılmasıyla birlikte sektör canlanma sürecine girdi. Kredi paketi kapsamında da desteklenen sektör, yılm ikinci yarısından daha umutlu. TOBB Mobilya Sektör Meclisi Başkanı Ercan Ata, “Kredi paketiyle birlikte sektörde bir hareketlenme başlayacak. Düğünlere izin verilirse, düşük faizli kredi paketi sektöre daha büyük katkı sağlar. Sektörün yılın ikinci yarısında bu paketle toparlanacağını düşünüyorum” diyor.
Türkiye Mobilya Sanayicileri Derneği Başkanı Mustafa Balcı ise minimum 3 bin TL maksimum 30 bin TL kredi sağlanmasıyla hem tüketicinin hem de sektörün rahat bir nefes alacağını belirtiyor.
Balcı, “Temmuz ayında başlaması planlanan düğün sezonu için markalarımız da çeşitli kampanyalara imza atarak “İstikrar Kalkanı Paketine” destek verecek.
Ülkemizde evliliklerde ortalama 15-20 bin TL’den başlayan mobilya alışverişleri, ürünün malzemesine, kali-tesine, modeline ve markasına göre 60 bin TL’ye kadar ulaşabiliyor. Haziran’da yaşanmasını beklediğimiz satış hareketliliği ile birlikte iç pazarda yılsonu-na kadar 60 milyar TL’lik bir satış hacmine ulaşmayı hedefliyoruz” diye konuşuyor.
“İŞİMİZE BAKMAK İSTİYORUZ”
Yılın ilk aylarım iyi geçiren küçük ev aletleri sektörü, 15 Mart’tan sonra duraklamaya girmişti. AVM’lerin açılmasının ardından kredi paketiyle desteklen sektör, geleceğe yönelik ümitlerini artırdı.
Goldmaster Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Bora, son kredi paketinin sektörün büyüme performansına olumlu katkı sunacağını belirtiyor. AVM’lerin açılmasıyla birlikte sektörde hareketlenmeyi hissetmeye başladıklarını söyleyen Bora, “Teknoloji marketleri hareketli. İnsanlar alışverişi özlemiş. Kasalarda kuyruk oluştuğu bilgisini aldım. Kredi paketinin çeyiz alışverişine ve elektronik eşya satışlarına olumlu yansıması olacaktır. Haziran, ikinci çeyreği kurtarmaz ama yaraları sarma ayı olacak. Babalar günü geliyor. Özel günler bizim için önemli. Ağustos’tan sonra işimize gücümüze daha çok sarılmak istiyoruz. Sektörün yılı yüzde 5-10 arası bir büyümeyle kapatacağını öngörüyorum” şeklinde konuşuyor. İhracat tarafında da hareketlenme olduğunu söyleyen Bora, THY’nin yurtiçi ve dışı seferlere başlamasının da satış ve pazarlama açısından önemli olduğuna vurgu yapıyor.
Birleşmiş Markalar Derneği Başkam Sinan Öncel de perakende ve hazır giyim sektörlerinin satışlarına önümüzdeki dönemde paketlerin önemli katkı yapacağını düşünüyor. AVM’lerin açılış sürecinde işlerin biraz zayıf olduğunu belirten Öncel, değerlendirmelerini şöyle sürdürüyor: “Kredi paketlerinin içeriği çok iyi. Sektöre hareket getirir. Özellikle 10 bin TL’nin üstünde olanlardan daha büyük katkı bekliyoruz. Perakende yıla umutlu başlamıştı. Ocak-şubat indirim ve stok temizleme aylarıdır. Ancak ikinci çeyrek kayıp oldu. Bundan sonraki süreç biraz vaka sayılarına bağlı ama bizim için ka-sım-aralık ayları çok iyidir ve yılın kurtarıcı aylarıdır.”
“ÖZEL BANKALAR DEVREYE GİRMELİ”
Yılın ikinci yarısında büyümede sürükleyici olması beklenen sektörlerin başında turizm geliyor. Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin, sektörün geleceği için iyimser. Haziran ayının ikinci haftası itibariyle yavaş da olsa hareketlenmenin başlamasını bekleyen Eresin, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Otellerimiz pandemi sonrasına hazır, ilk etapta çarkların dönmesi önemli. İlk hareketlenmenin tüm kayıplarımızı kapatamasa da iç turizmde başlamasını öngörüyoruz. Birçok insan tatil yapmak istiyor. Tatil kredisinin iç turizmi harekete geçirme noktasında itici güç olacağını düşünüyoruz. Tatil kredisinin şehir otellerine etkisinin kısıtlı olabilir ama özellikle resort oteller açısından önemli bir faydası olacaktır. Tatil kredilerinin sadece kamu bankalarınca verilmesi beklediğimiz olumlu etkiyi sınırlı tutar; tüm bankalar tarafından uygulanmalı.”
“TARİHİ FIRSAT DEĞERLENDİRİLMELİ”
Geçen yıl olduğu gibi bu yılın ilk beş ayında küçülen inşaat sektörü, kredi paketini kendine kaldıraç yapmak istiyor. İnşaatçılar Derneği (ÎNDER) Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Durbakayım, “Yeni kredi paketiyle birlikte konut satışlarında kaybettiğimiz ilk beş aylık kaybın telafi edileceğini öngörüyor ve yılsonunu büyüyen bir pazar olarak tamamlamayı umuyoruz. İç pazardaki hareketlenme yurtdışı satışlara da hareket getirecektir” diyor. Durbakayım, sektörün başka teşvik mekanizmalarına ihtiyacı olduğunu da şu sözlerle açıklıyor: “Söz konusu konut kredi faizi, taksitleri ve veda bugüne kadar sunulan en iyi avantajları bir arada barındırıyor. Özellikle inşaat maliyeti daha uygun olan projeler için kaçırılmayacak bir fırsat olduğunu düşünüyoruz. İnşaatların yoğun olduğu şehirlere göre verilecek kredi miktarının ayarlanması, bankaların açıkladığı kredi paketi her yönüyle düşünüldüğünü gösteriyor.
KDV ve harç gibi dolaylı teşvikler de bu tarihi fırsatı taç-landırabilir. Özel bankalar taşın altına elini soktuğunda ve inşaat firmaları özel katkılar sağlayarak finans sektöründeki faiz oranlarını daha da aşağıya indirebilir. ”
Şekip AVDAGİÇ / İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı
“Büyüme hızı haziran sonrası artar”
Yüzde 4.5’lik büyüme ile Türk iş dünyası antikorlarının güçlü olduğunu bir kez daha gösterdi. Koronayı ikinci çeyreğe hapsetme umudumuzu artırarak, 1 Haziran sonrası için sağlam bir zemin oluşturdu. İlk çeyrekteki büyüme, “Covid-19 olmasaydı ikinci çeyrekte ne olurdu” dedirtiyor. Güçlü bir sanayi büyümesi yakaladık. Ayrıca görünen o ki, ilk çeyrek verisi, 2021 sıçraması için sağlam ve itici bir zemin oluşturacak. 1 Haziran’dan itibaren ertelenen işlerin de devreye girmesiyle büyüme hızımız daha da artmasını bekliyoruz. Yüzde 4.5‘lik büyüme, aynı zamanda reel sektörün üretimden kopmadığını, işleri bırakmadığını, zor şartlara rağmen üretimde eksiklik oluşturmadığını gösteriyor. İlk çeyrekte AB’nin yüzde 3.5, ABD’nin yüzde 4.8 daralmış olması, Türkiye’nin büyümesini daha anlamlı kılıyor.
Abdurrahman KAAN / Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği [MÜSİAD) Genel Başkanı
“Ekonomide de normalleşme başladı”
Küçülme tahminlerinin yapıldığı 2019 genelinde oldukça iyi bir performans göstererek 0.9 puan büyüyen Türkiye ekonomisi, 2020 yılının ilk çeyreğinde de yüzde 4.5 büyüyerek ve kritik bir eşiği başarıyla atladı. Yılın ilk çeyreğinde iç talebin yüzde 6.2 genişlemesiyle hızlanan Türkiye ekonomisinde, yatırımlardaki azalışın sürdüğünü görüyoruz. Sanayi sektörünün ilk çeyrekte yüzde 6.2 oranında genişlemesi önemli. Bu dönemde imalat sanayisinin 6.7 puan genişlemesiyle ivme kazanan sanayi sektörüne, tarım yüzde 3’le, hizmetler yüzde 3.4’le destek verdi. Büyümenin motoru olduğuna inandığımız imalat sanayinin, esnek üretim kapasitemiz ve büyük piyasalara yakınlığımız sayesinde, Covid-19 sürecinde diğer ülkelerden pozitif anlamda ayrışacağına inanıyoruz.
Ekonomi yönetimince alınan ve dönem itibariyle 260 milyar TL’yi aşan destek ve teşviklerin piyasalara olan olumlu etkileri, Haziran’da başlayacak normalleşme süreci ve sonrasında daha da belirginleşecektir.
Rahime Baş Uçar
