Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması
AB ile ABD arasında görüşmeleri süren Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması’nın hazırlık sürecine dahil olmak Türkiye açısından büyük önem taşıyor…
AVRUPA Birliği Konseyi 9 Ekim 2014 tarihinde AB ile ABD arasında görüşmeleri süren “Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması” (TTYO) için müzakere yetki belgesini kamuoyu ile paylaştı. ‘AB.,ile ABD arasında Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığına ilişkin Müzakere Yönetmeliği’ konulu 18 sayfadan oluşan belge, dünyanın en büyük ticaret anlaşmasının görüşme esaslarını ortaya koyuyor.
AB ve ABD liderlerinin Şubat 2013 tarihinde dünya kamuoyuna duyurduğu, ilk turu Temmuz 2013 tarihinde başlayan TTYO müzakerelerinde bugün itibariyle yedinci tur tamamlanmış durumda. Hizmetlere ilişkin önerilerin altıncı turda yüzde 15’i tamamlanırken, yedinci turda yaklaşık yarısı tamamlandı ve hizmet müzakerelerinde önemli bir mesafe kat edilmiş oldu.
Üstelik bu turda uzlaşma sağlanan konularda metin kaleme alma çalışmaları görüşmelerde ilerlemenin somut bir göstergesi oldu. Hiç kuşku yok ki, küresel ekonominin en önemli iki aktörü arasındaki bu anlaşma, küresel çapta etki ve sonuçlar doğuracaktır.
TÜRKİYE HERKESTEN ÇOK ETKİLENECEK
Bu anlaşmanın ticareti artırıcı, saptırıcı, refah yaratıcı ya da azaltıcı etkileri, başta anlaşmanın tarafları olmak üzere tüm üçüncü ülkeleri yakından ilgilendiriyor. İşte bu çerçeve içinde Türkiye’nin AB ile Gümrük Birliği gibi özel bir ilişki içerisinde bulunması, AB ve ABD arasında imzalanacak TTYO’nun önemini daha fazla artırmakta. Çünkü Türkiye anlaşmadan herhangi bir üçüncü ülkeden çok daha fazla etkilenecek.
Bilindiği üzere Gümrük Birliği ilişkisi kapsamında, üçüncü ülkelere yönelik olarak AB’nin tercihli ticaret sistemi, Türkiye tarafından da üstleniliyor. Dolayısıyla AB’nin serbest ticaret anlaşması imzaladığı ülkelerle Türkiye’nin de serbest ticaret anlaşması imzalaması, Gümrük Birliği yükümlülükleri açısından bir zorunluluk.
Ancak bugüne kadar AB tarafı, en önemli ticari ortağı Türkiye’yi görüşme masasına çağırmakta isteksiz davrandı. Türkiye de, AB’nin serbest ticaret anlaşması imzaladığı ülkelerle kendi müzakerelerini yürütmeye ve AB’nin imzaladığı anlaşmalara benzer anlaşmalar imzalamaya çalıştı. AB ile ABD arasında yürütülen müzakerelerde de benzer bir durum yaşanıyor.
DÜNYA TİCARETİNİN ÇEHRESİ DEĞİŞECEK
Dikkate alınması gereken diğer önemli bir nokta, AB ve ABD arasındaki TTYO müzakerelerinin oldukça zorlu ve karmaşık bir yapı gösterdiğidir.
AB açısından bakıldığında, 28 üye devletin ve yüzlerce irili ufaklı sektörün farklı bakış açıları ve çıkarları, görsel işitsel ve kültür gibi bazı kritik sektörlere ilişkin hassasiyetlerin dikkate alınması gerekliliği, müzakereleri yürüten heyet üzerinde önemli bir baskı yaratıyor.
ABD açısından bakıldığında ise, benzer şekilde federe devletlerin yetki alanına giren konuların olması, Obama idaresinin dış politikaya ilişkin sorunlar nedeniyle zor bir dönemden geçmesi ve ABD Kongresi’nde geçmişten beri var olan güçlü korumacı eğilimler anlaşmanın doğuracağı yararların yanında, karşı tarafa taviz verilmesini güçleştirmekte.
Bu zorlu görüşme ortamında iki taraf da Türkiye, Kanada ve Meksika gibi doğrudan sürece dâhil olmayan, ama birinci derecede etkilenen ülkeleri müzakerelerin tamamlanmasını takiben anlaşmaya ‘docking’ (tıkıştırma) gibi farklı yöntemlerle dahil etmeyi uygun görmekte. Türkiye’nin bu süreci yakından izlemesi, anlaşmanın doğuracağı etkilerin farkında olması ve nasıl bir yöntemle dâhil olabileceğini ilgili taraflarla birlikte belirlemesi büyük önem taşıyor.
Sonuçta, Türkiye’nin AB ve ABD ortaklığında yakın zamanda kurulması muhtemel bu yeni ticaret ve yatırım haritasının dışında kalma gibi bir seçeneği yok. Bu sürece Türkiye’nin etkin bir şekilde dâhil olabilmesi için, gerekli yöntemlerin ciddiyetle ele alınarak, uygulamaya konulması ve sürecin de yakından izlenmesi gerekiyor.
