Süveyş Kanalı ve Ticaret

Dünyanın en önemli ticaret yollarından Süveyş Kanalı, genişletilmiş haliyle 6 Ağustos’ta faaliyete geçiriliyor. Ortadoğu coğrafyasındaki gelişmeler neticesinde kanala adeta mahkum kalan Türk ihracatçılar, devletten Süveyş’ten geçiş için teşvik istiyor. Süveyş yerine maliyetleri yanya indirebilecek İsrail’in Hayfa Limanı ise alternatif güzergah olarak gündeme geldi.

Mısır’ın kontrolündeki Süveyş Kanalı genişletilmiş hali ile 6 Ağustos’ta faaliyete geçiyor.

Yaklaşık 150 yıldır dünya ticaretinin en stratejik yollarından biri olan Süveyş Kanalı, 6 Ağustos’ta tarihinde ilk kez çift yönlü geçişleri başlatan 72 kilometrelik ek hattını devreye sokacak. Mısır ekonomisinin kalbini oluşturan kanal, yeni hat ile bugüne kadar yapılamayan çift yönlü trafik yapılacak ve günlük gemi geçiş kapasitesi ikiye katlanacak. Mısır, kanal üzerinde açacağı yeni hatla dünya ticaretinden alacağı payı birkaç yıl içinde 5 milyar dolardan 13 milyar dolann üzerine çıkarmaya hazırlanıyor.

Süveyş Kanalı Yönetimi (SCA) 2015 yılında kanaldan elde etmeyi hedeflediği 5.3 milyar dolarlık geliri, 2023 itibarıyla 13.2 milyar dolara çıkartmayı hedefliyor. Yeni Süveyş Kanalı aynı zamanda Süveyş Kanalı Bölgesi olarak bilinen ve sıfırdan kurulacak yeni bir endüstriyel bölgenin de kalbi olacak. Üretimden lojistiğe, pek çok yeni iş koluna evsahipliği de yapacak bölge, dünya ticaretinin önemli merkezlerinden biri olacak ve dünyada 1.6 milyar müşteriye hitap edecek.

Peki, yaşanacak bu gelişmelerden Türk ihracatçısının payına ne düşecek? Uzun süredir Ortadoğu coğrafyasına açılmada rota sorunu yaşayan Türkiye için Süveyş, pahalı ancak vazgeçilmez bir hat olarak kabul ediliyor. Mısır’ın Türkiye ile . yaptığı karayolu anlaşın masını feshetmesi ile Körfez’e ulaşmak için Süveyş Kanalı’na mecbur kalan lojistik sektörü milyarlarca dolarlık ihracatta üstlenilen ek yük için devletten teşvik bekliyor. Zira Suriye rotasının iç savaş nedeniyle kapanmasının ardından Mısır’dan da darbe yiyen Türk şirketleri, maliyede-rini indirmek için kullanmak istedikleri İsrail limanlarını da Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez ülkelerinin tepkisi nedeniyle kullanamıyor.

EK MALİYET YÜKÜ

Şu anda Türkiye lojistik sektörünün çatı kuruluşu olan Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) tarafından iki Ro-Ro gemisiyle Süveyş Kanalı üzerinden haftada dört sefer gerçekleştiriliyor. Körfez ülkelerine ve Uzakdoğu’ya mal satan ihracatçıların Süveyş Kanalı’na yönelmek zorunda kalmalarıyla birlikte taşıma maliyetlerinin önemli oranda arttığına işaret eden UND icra Kurulu Başkanı Fatih Şener, “Bir gemimiz için tek seferin maliyeti 165 bin dolar arttı” diyor. Bunun da TIR başına ortalama bin 500 dolarlık ek yük anlamına geldiğini kaydeden Şener, Türk iş dünyasının bölgede yaşadığı bir başka soruna da dikkat çekiyor.

S. ARABİSTAN’DAN RET

Şener’in verdiği bilgilere göre, mallarını Süveyş üzerinden Suudi Arabistan’a indiren Türkiye, buradan bölgedeki sekiz ülkeye dağılacak TIR şoförlerini ise uçakla Mısır’a gönderiyor. Ancak son dönemde Mısır, vizesi biten Türk şoförlerinin vizesini yenilemiyor. Bu nedenle şoförlerin direkt Suudi Arabistan’a yönlendirilmesi planlanmış. Suudi Arabistan yasalarına göre ise TIR şoförleri ancak araçları üzerinde ülkeye girebiliyor. Bu nedenle uçakla gelen TIR şoförleri ülkeye alınmıyor. Böylesi bir engelden dolayı şoförleri yolcu taşımalarına uygun olmayan Ro-Ro gemilerine yerleştirmek zorunda kalındığını anlatan Fatih Şener, “Bu hafta Ürdün’e bir heyet yollayıp şoför sorunumuzun Ürdün üzerinden çözülmesine uğraşacağız” diye konuşuyor.

“İHRACAT İKİ KAT ARTAR”

Mısır’ın Türk TIR’larına karayolu geçiş iznini kaldırması sonrasında bölgeye mal taşıyan 55 Hataylı nakliyeci tarafından kurulan Hatay Ro-Ro da Süveyş Kanalı’m kullanıyor. Haftada ortalama iki sefer yaptıklarını belirten Hatay Ro-Ro Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Güler, “Mısır topraklama uğramadan Süveyş Kanalı’nı transit geçerek Suudi Arabistan’ın Duba Limanı’na mallarımızı indiriyoruz. Buradan da TIR’lar ile Körfez ülkelerine dağılıyoruz” diye konuşuyor. Süveyş Lima-nı’nın daha maliyetli olmasına karşın teslimat sürelerinde avantaj sağladığına işaret eden Güler, “Mısır üzerinden 6-7 gün süren yol, kanal ile 3,5 güne inmiş durumda. Şu anda yıllık ortalama 1,5 milyar dolarlık malı Süveyş üzerinden taşıyoruz” diyor. Güler, şu an itibariyle hem Uzakdoğu hem Körfez ülkelerine ihracat için Süveyş Kanalı’nı kullanmak zorunda olduklarını vurgulayarak, “Mısır sorunundan dolayı Süveyş Kanalı’nı kullanan Türk lojistikçilere devlet teş-viği verilmesi gerekiyor. Teşvik olursa bölgeye ihracat kısa sürede iki katma çıkar” değerlendirmesinde bulunuyor.

İSRAİL SEÇENEĞİ

Öte yandan maliyet bazında hem Süveyş Kanalı hem de Ürdün üzerinden taşımalardan çok daha avantajlı bir başka seçenek daha bulunuyor. O da Körfez ülkelerine dağılacak Türk mallarının İsrail’in Hayfa Limanı’na indirilmesi ve buradan karayolu ile Ürdün’e geçirilmesi. Ancak Türkiye-lsrail arasındaki diplomatik gerilim ve Suudi Arabistan’ın İsrail üzerinden gelen mallara izin vermemesi, Türk şirketlerinin elini kolunu bağlıyor. UND’ye ait Ro-Ro gemilerinin Süveyş operasyonlarını yöneten UND Yönetim Kurulu Üyesi Abdürrahim Kılınç, İsrail üzerinden taşımaların bugün Süveyş Kanalı üzerinden yapılan taşımalara göre maliyetleri yüzde 50 oranında azaltabileceğini söylüyor. Buna karşın bölgedeki Arap-Israil ve Israil-Türkiye geriliminin ticaretin bu rota üzerinden yapılmasına müsade etmediğini belirten Kılınç, “Şimdilik Süveyş Kanalı’nı kullanmak dışında bir seçeneğimiz yok” diyor.

Firavunlardan bugüne Süveyş Kanalı

• Süveyş Kanalı’nın inşa çalışmalarına ilk kez M.Ö 6. ve 7- yüzyıllarda Firavunlar döneminde başlandı ancak tamamlanamadı. Daha sonra Osmanlılar döneminde Yavuz Sultan Selim, II. Selim ve III. Mustafa Han’ın da kanal inşasında önemli katkıları oldu.

• Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps, Mısır Valisi Sait Paşa’dan aldığı imtiyazlarla 1858’de “Süveyş Kanal Şirketi”ni kurdu.

• Akdeniz ile Kızıldeniz’i birbirine bağlayan yapay su yolu olan Süveyş Kanalı, 17 Kasım l86g’da trafiğe açıldı. Kanal ayrıca, Hint Okyanusu’nu Akdeniz’e bağlayan en kısa deniz yolu oldu.

•1875’ten sonra İngiliz ve Fransız özel sektörünün eline geçen Süveyş Kanalı, 1956’da Mısır devleti tarafından millileştirildi.

• Kanaldan 1870-1966 yılları arasında yılda ortalama 500 gemi geçerken, küresel ticaretin artmasıyla bu sayı günümüzde yılda 20 bini aşmış durumda.

• Son haliyle 193,3 kilometre uzunluğunda, 205-225 metre genişliğinde ve 24 metre derinliğinde olan kanal, Hint Okyanusu’nu Akdeniz’e bağlayan en kısa deniz yolu.