Rusyaya Gıda İhracatı

Rusya, stratejik bir karar alarak Avrupa, ABD ve Kanada’’dan gıda ithalatını yasakladı. 45 milyar dolarlık gıda ithalatı bulunan Rusya’nın bu kararı Türkiye için fırsat oldu. AB ülkelerinden 15 milyar dolarlık gıda alan Rusya’nın en önemli ithal kapısı Türkiye oldu.

RUSYA, geçtiğimiz hafta çok önemli bir karar aldı. Avrupa, Amerika ve Kanada’dan gıda ithalatını yasakladığını açıkladı. Et, et ürünleri, tavuk, balık, meyve-seb-ze, süt ve süt ürünlerini kapsayan bu karar geçen hafta gıda sektörünün bir numaralı konusu haline geldi. TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi) başta olmak üzere ihracatçı birlikleri ve sektör dernekleri peş peşe toplantılar yaparak bu kararın nasıl fırsata çevrilebileceğini tartıştılar. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bürokratları da Rusya’daki mevkidaşları ile temasa geçerek görüşmeler yaptılar.

Bu çerçevede ilk üst düzey heyet geçen hafta Rusya’dan geldi ve Ankara’da ilk toplantılar yapıldı. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Nihat Pakdil başkanlığında gerçekleşen görüşmeye, Rusya’dan Bitki Karantina Servisi Başkan Yardımcısı Alexie Alekseenko katıldı. Ekonomi Bakanlığı bürokratları ile koordineli yürütülen çalışmalarda bürokratik engeller hızlıca nasıl azaltılır konusunun üzerinde duruldu. Teknik görüşmelerin, izin prosedürlerinin Eylül ortasına kadar tamamlanıp ihracat kapılarının ardına kadar açılması hedefleniyor. Görüşmelerde bu konuda ortak bir mutabakata varıldığı belirtiliyor. Bu aşamada AB’den Türkiye’ye bir uyarı geldiğini de hatırlatmak lazım. AB, Türkiye ve Mısır’ı Rusya ile ticaret konusunda haddini aşan bir tarzda uyararak bu ticaretin yapılmaması gerektiğim not düştü. Ancak bu konuda Türk ihracatçılar kararlı. Rusya tarafı da istekli.

ÇOK BÜYÜK BİR PAZAR

Rusya adma görüşmeye katılan Bitki Karantina Servisi Başkan Yardımcısı Alekseenko, bu yıl yeni imkanların oluştuğunu ve görüşmelerin gelecek yıllarda yapılacak ticaretin de yönünü belirleyeceğini söyledi. Türkiye’den ithal edilecek ürünlerin federasyon üyesi diğer ülkelere geçeceğini, dolayısıyla çok büyük bir pazarın söz konusu olduğunun altını çizen Alekseenko, daha önce Rusya’ya ihraç edilmemiş yeni ürünlerin alımmı da görüşebileceklerini kaydetti. Başkan Yardımcısı Alekseenko, hayvansal gıdalar başta olmak üzere özellikle süt ve süt ürünleri, kanatlı eti ve ürünleri, su ürünleri, damızlık yumurta ve damızlık hayvanların ithal edilmesi konusunu görüşmek istediklerini belirtti.

Peki Rusya’nın tarımsal gıda ithalatı ne kadar? Hangi ürünlerde fırsatlar oluşacak? Para Dergisi olarak bu soruların yanıtlarını araştırdık…

İHRACAT BİRKAÇ KAT ARTABİLİR

Rusya, AB (Avrupa Birliği) üyesi 28 ülkeden et, meyve, sert kabuklu meyve, süt ürünleri, yumurta, tabii bal, meşrubat, alkollü içkiler, sirke, sebze, balık, kuru sebze ve meyve, hayvan yemi gibi ürünler ithal ediyor. Bu ürünler için AB üyesi ülkelere toplam 15.2 milyar dolarlık bir ödeme yapıyor. Rusya’nın toplam tarımsal ithalatı ise 43 milyar doları buluyor. Bu rakamlar Türkiye için çok ciddi bir fırsatın doğduğunu gösteriyor. Meyve ve sebzede zaten Rusya pazarında etkin durumdaydık. Şimdi doğru bir politika izlenir ise Rusya’nın 43 milyar dolarlık gıda ithalatından önemli bir pay alınabilir. Türkiye’nin 2013 yılı sonu itibariyle bu ülkeye 1.3 milyar dolarlık bir tarımsal ürün ihracatı bulunduğunu da belirtelim.

BAKANLIKLARLA ORTAK ÇALIŞIYORUZ”

TİM Başkam Mehmet Büyükekşi, Rusya pazarı ile ilgili yeni fırsatı değerlendirdi. Rus firmalarından bazı taleplerin hemen gelmeye başladığını söyleyen Büyükekşi, bunların artarak devam etmesini bekliyor. Rusya pazarındaki bu yeni durumla ilgili olarak Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı ile ortak bir çalışma yürüttüklerini söyleyen Büyükekşi, bu durumu fırsata çevirmek için çalıştıklarını belirtiyor. Özellikle kanatlı ürünlerde ve balıkta ciddi artış beklendiğini, yaş meyve ve sebze sektörünün de gelecek ekstra talebi karşılayabileceğini söyleyen Büyükekşi sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Yumurta ve süt ürünlerinde de talep olacaktır ancak şu an Türkiye’de onaylı tesis olmaması bir sıkıntı. Rusya’dan gelecek bir heyetle izin prosedürlerini hızlandırmaya çalışacağız. Türkiye son yıllarda Rusya pazarına ihracattaki sıkı denetimler ve testlere rağmen, hiçbir sorun yaşamadan en üst kalitede ürünleri ihraç etmeyi ve bunda bir süreklilik sağlamayı başardı. Doğacak ek 1.5 milyon tonluk talebi uygun koşullar oluştuğunda, ticaretin önündeki engeller kaldırıldığında karşılayabileceğimize inanıyoruz.”

‘TARIMSAL İTHALATI ÇOK BÜYÜK”

İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller ihracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Tuncay Sagun, Rusya’nın sektörleri açısından önemli bir fırsat doğurduğunu belirterek, ülkenin tarımsal ithalatının çok fazla olduğuna dikkat çekiyor. Sagun sözlerine şöyle devam ediyor:

“Rusya deniz ürünleri pazarının yüzde 50’sini, sebze ve meyve pazarının ise yüzde 43’ünü ithal ürünler oluşturuyor. Buna ek olarak tavukçuluk ve süt ürünleri de yüksek ithalat rakamları olan sektörler. Türkiye’nin doğru ve iyi bir politika ile bu pazarda payını arttırması işten değil” diyor.

KANATLI SEKTÖRÜ AVANTAJLI

BESD-BIR (Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği) Başkanı Sait Koca, Rusya’nın 2013 yılında 640 bin tonluk kanatlı et ithalatı yaptığım vurgulayan Koca, “Kanatlı sektörü hemen ihracat yapabilecek konumdadır ve hatta ihracat başlamıştır” diyor. Geçen yıllarda fiyatlar nedeniyle yeterli ihracat yapılamadığını hatırlatan Koca, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Dünyada tek ülkemizde yasak olan mekanik ayrılmış et(MAE) yasağı, sektörde ciddi ekonomik kayıplara neden olmakta idi. Rusya’mn öncelikle bu ürünleri talep etmesi de büyük avantaj. Rusya’ya yapılacak ihracata bağlı olarak sektörde yeterli kapasite (kesimhane, yem fabrikası, damızlık ve yetiştirici kümesleri, kuluçkahane) var, üretimde her hangi bir sıkıntı yaşanmaz. Bunun diğer bir anlamı Rusya’ya yapılacak kanatlı eti ihracatı iç pazardaki dengeleri bozmaz.”

PEYNİR, YOĞURT, TEREYAĞI…

Rusya’mn süt ve süt ürünleri ithalatı çok düşük seviyede. Ülke, yasak kararından önce süt ürünlerini başta Hollanda, Litvanya, Danimarka ve Finlandiya olmak üzere AB ülkelerinden ithal ediyordu.

YAŞ MEYVE SEBZEDE FIRSAT

Türkiye’nin yaş meyve ve sebze sektörünün en önemli pazarlarından biri Rusya. Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Salih Çalı’ya göre bu rakamlar yeterli değil. Çalı, “Rusya’nın bu yaklaşımının ülkemiz için önemli bir fırsat olacağını ve ihracatımızı olumlu yönde etkileyeceğini düşünüyoruz. Bu sayede Türkiye’nin Rusya’dan gerçekleştirdiği tarım ürünleri ithalatından doğan dış ticaret açığının, yaş, meyve, sebze ihracatı ile karşılanması mümkün. Bu noktada özellikle gıda güvenliği ve kaliteden taviz vermeden ürünlerimizi üretip, hem iç hem de dış piyasada değerlendirmemiz gerekiyor” diyor.

“UYGULAMA TAKIP EDİLMELİ”

İstanbul Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Latif Ünal ise bir noktada uyarı yapıyor. Bu kararın altyapısının iyice incelenmesi gerektiğini belirten Ünal, “Heyecana kapılıp bir anda bayram havası estirmek, ihraçatımız patlayacak demek doğru olmaz. Böyle yaparsak içeride de gereksiz yere fiyatların yükselmesine neden oluruz” diyor. Ünal, Rusya ile uzun yıllardır çalıştıklarını, her durumda kararın ihracatı olumlu etkileyeceğini söylüyor. Ünal, “Ancak, Rusya bizden ne gönderirsek alacaktır diye düşünmek de yanlış. Çünkü gıda ithalatında çok sıkı denetimler yapıyorlar. Bu denetimlerin gevşemesi, kolaylık sağlanması gibi bir beklenti de olmamalı” diye ekliyor.

En şanslı üç sektör

SU ÜRÜNLERİ

Su ürünleri grubunda Rusya’nın 3,2 milyar dolar ithalatı var. Bunun 1.2 milyar doları Norveç’ten gerçekleştiriliyor. Rusya bu grupta 2013 Ocak-Temmuz döneminde 16.9 milyon dolar ihracat gerçekleştirdi. 2014 yılı Ocak-Temmuz döneminde ise yüzde 89.6’lık bir artış ile 32.1 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirdi. Bunun büyük çoğunluğunu 12 milyon 500 bin dolar ile levrek ve 12 milyon dolar ile çipura ve 2 milyon dolar ile alabalık teşkil ediyor. Yaşlanan son gelişmeler öncesinde sektörün Rusya’ya yönelik olarak ihracat hedefi 55 milyon dolardı. Son gelişmelerle sektörün beklentisi 65-70 milyon dolar seviyelerine yükseldi.

KANATLI ÜRÜNLER

Kanatlı etleri grubunda Türkiye’nin Rusya’ya başlıca ihracat kalemini hindi eti oluşturuyor. Türkiye’den 2013 Ocak-Temmuz döneminde 1.9 milyon dolar ihracat gerçekleştirildi. 2014 yılının aynı döneminde ise yüzde 79.3’lük bir artış ile 3.4 milyon dolar ihracat gerçekleştirildi. Rusya kota dahilinde 1.3 milyar dolarlık kanatlı eti ithal ediyor. Bu rakam sektör için doğacak fırsatı çok net gösteriyor. Ancak aynı durum yumurta için şimdilik geçerli değil. Yumurta ithalatında Türkiye yasaklı ürünler grubunda yer alıyor ve bu nedenle ülkemizden yumurta ithalatı gerçekleştirilmiyor. Rusya’nın dünya genelinde 228 milyon dolar yumurta ithalatı bulunuyor. Yasaklı bölgeden de 23 milyon dolarlık bir alım yapıyor. Rus yetkililer ile izin süreçleri görüşülüyor. İzin çıkar ise yumurta için de fırsat doğacak.

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ

Süt ve süt ürünleri konusunda Rusya pazarına çok kısıtlı olarak ihracat gerçekleştiriliyor. 2013 Ocak-Temmuz döneminde bu alanda 2 bin 960 dolarlık ihracat gerçekleştirilmiş. Bu rakam 2014 Ocak-Temmuz döneminde 195 bin dolara çıkmış. Rusya Federasyonu Gıda Otoritesi tarafından firma incelemelerinin tamamlanması ve ihracatçı firmaların onaylanması ile söz konusu pazara ihracatın artması bekleniyor.

Özellikle süt tozu ve peynir altı suyu tozu dediğimiz toz grubu, kaşkaval peyniri diye ifade edilen 1 peynir grubu ve krem peynir grubunda ihracatta Türkiye’nin büyük şansı bulunuyor.