İsviçrelinin sorunu, çikolata seçememektir

■ İsviçre’nin yüzölçümünün yüzde 75’ini dağlar ve göller oluşturur. 208 dağın yüksekliği üç bin metreden fazladır. Bin 500’den fazla da göl vardır. Hiçbir İsviçreli, herhangi bir gölden 15 km’den daha uzak değildir.

■ Ülkenin sekiz milyonluk nüfusunun yaklaşık beş milyonu, dağlarda ve yaylalarda yaşar.

■ İsviçre’nin plaka işaretleri, internet adresi uzantıları, uluslararası standartlardaki sembolü CH’dir. Bu kısaltma, ülkenin Latince adı olan “Confoederatio Helvetica”dan gelir.

■ Ülkenin en önemli ürünü çikolatadır. İsviçreli, günlük yaşamında hangi çikolatayı seçeceğine karar verememenin sıkıntısını yaşar. Kişi başına yıllık tüketim 12 kilodur.

■ Her iki İsviçreliden birinin silahı vardır. Bu da her hanede en az bir silah olması anlamına gelir. Çünkü askerlikten terhis olanlar, orduda kullandığı silahı evine götürebilmektedir. Böylece hem aile ve hane korunacak hem de bir seferberlik ilanında kısa sürede silahlı bir sivil güç toplamak mümkün olacaktır.

■ İsviçre, 500 yıldan uzun bir süredir savaşmasa da her evin bir nükleer sığınağının olması, yasalarla zorunlu tutulmuştur. Alarm verilmesi durumunda bütün İsviçreliler, birkaç dakikada yeraltına iner.

■ Bir saldırı durumunda her isviçreli, kara ve demir yolları dahil üç binden fazla stratejik noktayı nasıl havaya uçuracağını bilir. Tüneller de anında çelik kapılarla kapatılabilir.

■ Komşusu Liechtenstein, o kadar küçük bir ülkedir ki, 2007’de tatbikat yapan İsviçre silahlı kuvvetleri, yağmurlu bir günde yolunu şaşırıp yanlışlıkla bu ülkeyi istila etmiştir.

■ Dünyanın en düşük suç oranı İsviçre’dedir. Yılda bir milyonda 5’ten daha az silahlı suç işlenmektedir. ABD’de bu oran yüz binde 5’tir.

■ Ortalama ömür erkeklerde 81, kadınlarda 85 yıldır.

■ İsviçre’nin eşitlikte birinci olduğunu düşünebilirsiniz. Oysa pek çok Avrupa ülkesinin gerisindedir. Seçimlerde kadınlara oy hakkı 1971’de tanınmıştır. Ama bu, bir tek kantonun kararıdır. Konfederasyonu oluşturan diğer kantonların da bu karara katılması, 1991 yılına kadar mümkün olmamıştır. Çalışan kadınların yüzde 41’i tam zamanlı işe sahiptir. Erkeklerden yüzde 17 oranında daha az ücret alırlar. Evlendikten sonra da çalışmazlar.

■ Evinizde evcil hayvan besliyorsanız, mutlaka iki tane bulundurmak zorundasınız. Hayvanlar yalnız kalıp depresyona girmemelidir.

■ İsviçre’de hayvan hakları çok önemlidir. Büyükbaş hayvanlar çiftliklerde, otomatik oto yıkama istasyonlarındaki gibi dönen fırçalarla yıkanıp temizlenir. Nehir ve göllerde yaşayan turna balıklarını, onlara eziyet çektirecek şekilde avlayan bir balıkçı, para cezasına çarptırılmıştır.

■ Hayatının son 25 yılını İsviçre’nin Vevey kasabasında geçirmiş olan, sessiz ve sesli sinemanın ünlü komedyeni, yönetmeni ve yazarı Charlie Chaplin’in (Şarlo) mezarı iki metre kalınlığında beton altındadır. Sebebi, tabutunun daha önce çalınmış olmasıdır.

■ Ülkede dişçiden çok banka vardır. Bankacılığın ünlü olmasının sebebi, İsviçre’nin Birinci ve İkinci Dünya Savaşı’nda tarafsız kalması, milyonlarca kişinin, paralarını güvenceye almak için bu ülkeyi tercih etmesidir.

■ İsviçre çakısı en ünlü ürünlerdendir. Bu iş, İsviçre ordusunun çakı ihtiyacını Almanların karşılamasına kızan Kari Elsener tarafından başlatılmıştır. Ama yüzde 100 İsviçre yapımı değildir. Tirbuşonu, Japonya’da yapılır. 25’ten fazla özelliğine son yıllarda altimetre, barometre ve USB bellek de eklenmiştir. Kırmızı olmasının nedeni, kaybolduğunda kolay bulunmasıdır. Özellikle de kar üzerinde.

■ Tibet’in ruhani lideri Dalai Lama, İsviçre’de 1.7 metrekarelik sembolik bir üzüm bağına sahiptir.

■ Her dört kişiden sadece biri ev sahibidir. Ama her bireye, meskende ortalama 44 metrekarelik yaşam alanı düşer.

■ Trenle en çok seyahat eden ulus, Japonlardan sonra İsviçrelilerdir. Yine de otomobil kullanmak istiyorsanız, dikkatli olun. 408 maddelik trafik yasaları vardır. Düz bir yere park etmiş olsanız bile el frenini çekmediyseniz, ceza yersiniz.

■ Otomobilinizi deterjanlı su ile yıkayamazsınız. Deterjan, toprağa karışıp yeraltı sularını kirletebilir. Otomatik yıkama istasyonları hariç. Oralarda pis su, arıtılarak dönüşüme girer.

■ Pazar, yasaklar günüdür. Pazar günü çim biçmek, geri dönüşüm kutusuna cam şişe atmak, çamaşır yıkayıp asmak, tamirat yapmak, sade suyla bile olsa araba yıkamak yasaktır.

■ İsviçre’de deniz olmamasına rağmen, uluslararası yelken yarışlarında İsviçrelilerin hakimiyeti görülür. 2000’lerin başında yaptıkları, sayısız birincilik kazanan “Alinghi’’ adlı tekneleri, dünyanın en mükemmel inşa edilmiş yelkenlisi kabul edilmektedir.

■ İsviçre, 450 çeşit peyniri ile de ünlüdür. Bu peynirlerin yapımında standartlar uygulanır. Hiçbir üretici bu standartların dışına çıkamaz.

■ Tim Berners Lee’nin 1989’da dünya internet ağını (www -vvorld vvide web) icadı, 1938’de neskafenin ortaya çıkışı, 1927’de su geçirmez saatlerin yapımı, 1905’te Albert Einstein’ın ünlü e=mc2 eşitliğini bulması, ilk Nobel Barış Ödülü’nün Jean Henri Dunant’a verilmesi, 1875’te sütlü çikolatanın icadı, dünyanın en büyük fizik laboratuvarı CERN (Conseil Europeen pour la Recherche Nucleaire -Avrupa Nükleer Araştırma Konseyi), hep İsviçre kaynaklıdır.

■ Tatilde bir sonraki tatilinizi planlıyorsanız, ekmek taşıyan birinin kaldırıma kırıntı döktüğünü görüp sinirleniyorsanız, seçimlerde ya da referandumlarda hangi sandığa gideceğinizi bilemiyor ve sıkıntıya düşüyorsanız, işe giderken bindiğiniz otobüste oturacak yer varsa bile elbiseniz buruşmasın diye ayakta duruyorsanız, gece 10.00‘dan sonra gürültü olmaması için arabanızın kapısını çarpmıyor hatta tuvalet sifonunu bile çekmiyorsanız, siz İsviçrelisiniz demektir.