Franchising! bıraktılar kendileri büyüyorlar
Franchising son yıllarda birçok sektörde büyümenin itici gücü olsa da artık bu sistemden vazgeçen markalar da var. tnci Deri, Adil Işık, LC Waikiki, Jimmy Key, Gold, Kiğılı, Yargıcı, Home Store, Bernardo, Dönergene, Süvari gibi birçok marka operasyonları devralıyor. Bu şirketlerin bir kısım verimsiz bayilik!eri kapatıp merkeze kaydırıyor, bir kısım da tamamen kendisi büyümeyi seçiyor.
Türkiye’de özellikle son 10 yıldır birçok markanın hızla zincir-leştiğine tanık oluyoruz. Bu büyüme çoğunlukla franchising vererek gerçekleşiyor.
Franchising sisteminin hızlı büyümesinin baş-lıca nedenleri, sistem için gerekli sermaye tutarının düşüklüğü, girişimcinin motivasyonu, sistemin standart olması, kabul görmüş bir marka ve kontrol mekanizmasının bulunması olarak ifade ediliyor. 7,ira en kısa zamanda kaliteli mal ve hizmet satın almak artık günümüzde oldukça önemli. Bu da kalitesini ve markasını kabul ettirmiş ürünlerin satıldığı mağazalardan alışverişle mümkün oluyor. Bu aşamada franchising’in önemi bir kez daha ortaya çıkıyor.
Ancak franchising vererek büyüyen ama artık bu sistemden vazgeçen markalar da var. Özellikle kalite standardının tutturulamaması, markaya karşı hissedilen aidiyet duygusunun eksikliği ve tahsilat problemleri, markaların franchising sisteminden vazgeçmelerinin en temel nedenleri olarak gösteriliyor. İnci Deri, Adil Işık, LC Waikiki, Jimmy Key, Gold, Kiğılı, Yargıcı, Home Store, Bernardo, Döner-gene, Süvari gibi birçok marka franchising sisteminden vazgeçti ve operasyonları devralmaya başladı. Bu şirketlerin bir kısmı verimsiz bayiliklerini kapatarak merkeze kaydmyor, bir kısmı da tamamen kendisi büyümeyi seçiyor.
TAHSİLAT PROBLEMLERİ
Örneğin İnci Deri son iki yılda 14 franchise mağazasını devraldı. Geri aldıklan bayi mağazalarının verimsiz ve kötü işletildiğini ifade eden İnci Deri Yönetim Kumlu Başkanı Ali Murat Kı-zıltaş, bu konuda ileriki dönemlere ilişkin yeni bir yapılanmaya gideceklerini belirtiyor.
Jimmy Key de franchising sisteminden vazgeçen markalar arasında yer alıyor. Sun Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Sabri Ünlütürk, yaşadıkları en önemli sorunların tahsilat ve yönetimsel problemler olduğunu söylüyor. Franchising sisteminde mağazaların tam sahiplenilme-mesi, markanın merkezi yönetimine uygun davranılmaması ve uygulama farklılıklan gibi sorunlarla karşılaştıklarını vurgulayan Ünlütürk, “Bir takım uygulama sorunlarıyla karşılaştık. Marka bütünlüğünü sağlamakta zorluk çektik. Franchise’ların kaynakları kısıtlıydı. Bu yüzden franchising vermekten vazgeçtik” şeklinde konuşuyor.
HİZMET KALİTE STANDARDI
Adil Işık, 22 franchise mağazasını devralarak, yönetimi kendi merkezine bağladı. Adil Işık Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Zehra Işık, şirket olarak marka stratejilerini müşteri memnuniyeti üzerine kurduklarını ve her noktada butik servislerle mutlak müşteri memnuniyeti oluşturduklarını söylüyor. “Bu nedenle franchise mağazalarımızdan özellikle bizim yüksek hizmet kalite standartlarımıza uyum sağlayamayan-lan kapatmak zorunda kaldık. Bunun yanı sıra yine marka stratejimiz doğrultusunda koleksiyon satan özelliğimizi tüm satış noktalanmızın tam yansıtıyor olması gerekir” diyen Işık, bunu sağlayamayan tüm franchise mağazalarını kapattıklarını ifade ediyor. Sistemin en büyük dezavantajını marka standardizasyonunun zor kurulması olarak tanımlayan Işık, bunun da müşteri memnuniyeti sonınlanna yol açtığını belirtiyor.
Süvari de birkaç yıl önce franchising verip vazgeçen markalar arasında yer alıyor. Süvari Yönetim Kurulu Başkam Ahmet Coşkun, ilk dönemlerde birkaç tanıdıklarının ricası üzerine franchising verdiklerini ancak ilerleyen dönemlerde o mağazalan da merkeze dahil etliklerini söylüyor. Coşkun, “Standartların korunması ve kontrol etmesi zordu. Önceliğimiz marka standartlarını oluştuımaktı. Ay-nca uzun vadede piyasada rekabetin artacağını ve kârlılığın azalacağını öngörerek en baştan merkezi yapılanma ile başlamayı tercih ettik” diyor.
FİYAT REKABET AVANTAJI
LC Waikiki de bir dönem franchise verdikten sonra mağazalan kendisi yönetmeye başladı. LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, moda perakende sektöründe hız, esneklik ve kurumsallığın oldukça önem taşıdığını söylüyor.
Franchise yönteminde söz konusu avantajlan yakalama imkanının daha düşük olduğunu belirten Küçük, sözlerine şöyle devam ediyor: “LC Waikiki olarak kendi mağazalarımızla hareket etmemiz fiyat rekabet avantajı sağlamamıza olanak verdi. Kendi mağazalanmızda var olduğumuzda, müşteriye sunulan hizmet, ürün sergileme, görsel ve vitrin uygulamalan gibi konularda mağazalar arasındaki standardı yakalama imkanı elde ediyoruz. Mağazalanmızda ürün bulunurluğu konusunda tüketicimize daha fazla imkan sunuyor ve daha proaktif hareket edebiliyoruz. Bununla birlikte teknolojik altyapı, eğitimli ve kaliteli insan kaynağı ile daha kontrollü yönetme ve bu sayede başanya ulaşma fırsatını da yakalıyoruz.”
İŞİ SAHİPLENME SIKINTISI
Yargıcı, 2004 yılında bir mağaza için franchising işbirliğine gitti. Fakat standartların korunmasında sıkıntı yaşanması üzerine bir yıl içinde o mağazayı da devraldı. Yargıcı Genel Müdürü Banş Kemal Tezmen, “Kendi markamızı en az bizim kadar sahiplenecek ve sunabilecek birini bulmak çok kolay değil. İşin sahiplenilmesin-de ciddi sıkıntılar yaşanabiliyor” diyor. Tezmen, markanın kendi mağazalarını yönetmesi, verimli bir stok yönetimi, devamlılık, servis kalitesi ve kârlılık seviyesinde şirket standartlan-mn korunması için büyük bir avantaj olduğuna dikkat çekiyor.
Bemardo daha önce yurtiçinde sadece Ankara’da franchise verdi ancak bu işbirliğine diğer markası olan Biev ile devam etme karan aldı. Bernardo Başkam Nurettin Sözen, iş modellerinin franchise üzerine kurulu olmamasının işleyişte bazı sorunlar getirdiğini söylüyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: “Bu nedenle Ankara’daki franchise mağazayı Biev’e kaydırdık. Türkiye genelinde fiyat istikrarının sağlanması, hizmet kalitesinin seviyesinin yükseltilmesi ve tüm satış organizasyonunun tek bir elden yönetilmesinde yaşanan sorunlar nedeniyle Bemardo bünyesinde franchise olarak devam etmedik. Fakat ileride yurtiçi ve yurtdışında yayılma planlanınız kapsamında bu politikanın izlenebileceğini düşünüyoruz.”
“DETAYLI VE PLANLI BİR AĞ KURUN”
UFRAD Başkanı Dr. Mustafa Aydın, franchise sisteminin sağlam temeller üzerine inşa edilmesi gereken bir sistem olduğunu belirtiyor. Yoğun taleplere ve anlık popülariteye kapılarak hızlı büyümeye giden franchise markalarının bir süre sonra sistemlerinin yetersiz kaldığını söyleyen Aydın, şöyle devam ediyor: “Böyle olunca da franchise sisteminden vazgeçip biraz yavaşlayarak kendileri büyümeyi tercih edebiliyor markalarımız. Bazıları bir süre sonra tekrar franchise vermeye de başlayabiliyorlar. Biz UFRAD olarak markalarımıza franchising sisteminin büyümenin en etkin yolu olduğunu her zaman belirtiyoruz. Zira kendi mağazalarınızla belli bir noktadan sonra özellikle uluslararası büyümek son derece zordur. Ancak franchise sistemi çok yönlü bir ağ olduğundan bu ağın her kolu çok dikkatli planlanmalı, organize edilmeli. Bizim tavsiyemiz başta dikkatli, detaylı ve planlı bir ağ kurarak yavaş ama emin adımlarla başlayıp sonrasında istikrah bir büyüme ile devam edilmesi.”
