Bayram Öncesi Şeker ve Lokum Satışlarının Ekonomiye Etkisi

RAMAZAN Bayramı’nda çikolata ve şekerleme satışları tavan yapar. Sektör aktörleri birbirinden renkli, sayısız çikolata ve şekerleme ürününü tam da bu dönemde piyasaya sunarlar. Yeni ürünlerin piyasaya sürülme sezonudur bayram. Pazarda ‘tatlı’ bir rekabet yaşanır. Ve rekabet yıl boyunca devam eder. Bayram öncesi bu çikolata, şekerleme ve lokumun tatlı rekabeti adeta piyasaya doping etkisi yapıyor. Tüketicilerin yoğun talepleriyle çikolata şekerleme sektöründe yüzler güler.

2008-2013 yılları arasında yıllık ortalama yüzde 2,6 oranında büyüme kaydeden dünya şekerleme pazarının büyüklüğü bugün 120 milyar dolar seviyesinde.

Dünyada kişi başı şekerleme tüketimi yılda yaklaşık olarak 2 kilogram iken ortalama harcama 30 dolar civarında.

Çikolata ve şekerleme sektörünün Türkiye’deki büyüklüğünün ise 4 milyar TL olduğu tahmin ediliyor. Merdiven altı üretimin de yaygın olduğu sektörde büyüklüğü net olarak söylemek çok da mümkün değil. Sektör geçen yıl 543 milyon doları çikolata, 490 milyon doları da şekerleme sektöründen olmak üzere 1 milyar 33 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. 2014’ün ilk altı ayında ise şekerleme sektörü 280 milyon dolar, çikolata sektörü ise 338 milyon dolarlık ihracat rakamına ulaştı. Sektörün 2023 hedefi ise 10 milyar dolar.

“PAZAR YÜZDE 25-30 BÜYÜR”

Çikolata ve şekerli mamuller sektörünü araştırırken ilginç sonuçlarla karşılaştık. Türkiye Şekerli Mamuller Tanıtım Grubu’nun verilerine göre, çikolata ve şekerleme ürünlerindeki tüketim artışı gelir düzeyine göre farklılık gösteriyor. Çikolata daha çok Marmara Bölgesi’nde satılıyor. Doğuya gittikçe ikram edilen ve hediye amaçlı ürün portföyü şekerli mamullere kayıyor. Çikolatanın yaklaşık yüzde 45’i Marmara Bölgesi’nde satılıyor. Marmara’daki paketli ürün tüketimi de diğer bölgelere göre daha yüksek.

İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı ve Şekerli Mamuller Tanıtım Grubu Başkan Yardımcısı Zekeriya Mete, çikolata tercihlerinin ülkeden ülkeye değişim gösterdiğini söylüyor. Mete, “Son yıllarda bitter çikolatanın sağlığa daha yararlı olduğunu söyleyen doktorların çoğalması, bu çikolataya ilgiyi artırdı. En çok sütlü çikolatanın satıldığı İtalya’da bile bitter çikolata daha fazla satılmaya başladı. Türkiye’de ise sütlü çikolataya rağbet var” diyor. Pazarın Türkiye’de büyümeye devam edeceğini söyleyen Mete, çikolata, bayramlık şeker ve lokum satışlarının bu yıl yüzde 25-30 oranında büyüyeceğini söylüyor.

SEKTÖRÜN LİDERİ ÜLKER

Sektörün lideri Yıldız Holding’in bünyesinde Godiva, Ülker gibi dünya çapında güçlü markalar bulunuyor. Yıldız Holding, çikolata ve şekerleme alanında dünyanın saygın yayınlarından Candy In-dustry 2013 araştırmasına göre, dünyanın en büyük 12’nci büyük çikolata ve şekerleme üreticisi. Çikolata sektöründe Yıldız Holding’in Türkiye’deki pazar payı yüzde 51. Sadecd ik-ramlık çikolata pazarının yüzde 31’i Ülker markasına ait.

Yıldız Holding Çikolata Grubu Başkan Yardımcısı Ahmet Özokur, “Bayram dönemlerinde normal çikolata satışlarımızın üç katı kadar bayramlık çikolata satışı gerçekleştiriyoruz. Ülker’in ikramlık satışlarının yüzde 32.5’ini Ece Çikolata oluşturuyor. İkramlık pazarında Ece’nin payı yüzde 11.3” diyor. Yeni ürünler çıkarırken tüketici eğilimlerine büyük önem verdiklerini vurgulayan Özokur, şu bilgileri verdi: “Tüketicilerimizin evlerini ziyaret ediyoruz, yaşantılarını, alışkanlıklarını izliyoruz. Sadece çikolata kategorisi için 2013 yılında 35 bine yakın tüketici teması yaptık, onların ihtiyaçlarını, beklentilerini dinledik. Türk tüketicisi en çok sütlü çikolatayı seviyor. Çeşnili çikolatada ise en çok Antep fıstıklı, sonra fındıklı çikolatayı tercih ediyor. Tüketici araştırmalarımızda çikolatada yoğun kakao tercih eden bir kitle olduğunu gördük. Onlar için Türkiye’de üretilen ilk yüzde 80 kakao oranına sahip “Ülker Bitter’in yüzde 80’nini satışa sunduk. Türk damak tadına uygun Antep fıstıklı bitter çikolatayı da üreten ilk markayız. Tüketicilerimize toplam 14 markada 29 farklı ambalajda ürün sunuyoruz.” Özokur’a göre, bayramlık çikolata hem paketli hem dökme (kiloluk) şekilde satışa sunuluyor. Paketli çikolatalar bayram ziyaretlerinde hediye olarak tercih edilirken, dökme çikolata evde misafirlere ikram etmek için satın alınıyor. Çikolata ikramının vazgeçilmez bir ‘bayram klasiği’ olduğunu söyleyen Özokur, yaz sıcaklarına rağmen tüketicilerin çikolata ikram etmekten ve hediye vermekten vazgeçmediklerini, çikolatanın yerini başka hiçbir şeyin tutmadığını belirtiyor.

ELVAN İHRACATTA ETKİLİ

Türkiye’de çikolata pazarında hızlı büyüyen markalardan biri de Elvan. Ağırlıklı ihracata çalışan Elvan, dünyanın en büyük şekerleme firmalarını sıralayan Candy Industry Global Top 100 listesinde 82’nci sırada bulunuyor. Elvan Group Yönetim Kurulu Başkam Hidayet Kadiroğ-lu, geçen yıl 200 milyon dolarlık ciro yaptıklarını, bu cironun da yüzde 95’inin ihracattan sağlandığını söylüyor. Ramazan Bayramı’nm yaza kaymasından dolayı genel olarak tüketimin çikolatadan şekere kaydığını söyleyen Kadiroğlu, “Çünkü sıcaklarda çikolata eriyor, şeker ise formunu koruyor. Sıcak coğrafyalarda bu durumu çok net bir şekilde görebiliyoruz. Başta kuzeyi olmak üzere, Mısır’dan Fas’a kadar Afrika kıtasında bayrama yönelik yüklemeler mayıs ayında yapıldı. İlk altı ay baz alındığı zaman en fazla ihracat artışını yüzde 103 ile mayıs ayında Afrika’ya gerçekleştirdik” diyor.

Çikolata türünde tercihin ülke ve coğrafyalara göre değiştiğini söyleyen Kadiroğlu’nun tespitlerine göıe Avrupa, Balkanlar, Rusya ve Orta Asya’da daha çok bitter tercih edilirken Türkiye ve Afrika kıtasında sütlü çikolata rağbet görüyor. Uzakdoğu bölgesi ise az şekerlisini tercih ediyor. Türkiye özelinde ise yöresel-bölgesel tutum ve davranışlar da etkili. Mesela Türkiye’nin batısında oransal olarak daha çok çikolatalı ürünler rağbet görürken doğuda şeker revaçta. Çikolata türünde de batı sütlü, doğu bitter seviyor. Kadiroğlu, Ramazan ayında satışların arttığını belirterek, geçen yıla göre yüzde 26’lık bir artış yaşandığı bilgisini veriyor.

HEDİYELİK VE İKRAMLIK ŞEKERİN LİDERİ

Türkiye’nin en eski markalarından biri olan Kent, hediyelik ve ikramlık şeker sektörünün lideri konumunda. Kent’in madlen çikolatası da piyasada oldukça talep gören ürünler arasında yer alıyor. Kent, her bayramda olduğu gibi bu bayram da yeni ürünlerle piyasaya çıkıyor. Birbirinden lezzetli şeker ve çikolatalarıyla bayramları taçlandıran Kent, bu bayram da meyve parçacık-lı yeni ‘Gurme Madlen’i pazara sunuyor. Portakal parçacıklı sütlü ve ahududu parçacıklı bitter olarak aynı kutu içerisinde iki farklı çeşitle bu bayram ilk kez raflarda yerini alacak olan ürün, ayrıca Türkiye’nin ilk meyve parçacıklı madlen çikolatası olma özelliğini taşıyor. Hediyelik ve ikramlık şeker pazarının yüzde 65’inin markalı ürünlerde olduğunu belirten Kent markasının sahibi Mondeliz Türkiye Genel Müdürü Antoine Collette, hediyelik ve ikramlık kategorisinin lideri olduklarını söylüyor. Yıllık satışların büyük bölümünün bayram öncesi birkaç gün içinde gerçekleştiğini belirten Collette, Kent’in bu yoğun dönemde 11 bin öğrenciye gcçici istihdam sağladığını vurguluyor.

Sektörün duayeni olarak kabul edilen Koska Yönetim Kurulu Başkam Nevzat Dindar’m tespitlerine göre ise, globalleşme tüketici tercihlerini etkiliyor. Dindar’a göre 20-30 yıl önce Ramazan aylarında lokum tercih edilirken, bugün çikolata tercihi öne çıkıyor. Ancak yaz ayları nedeniyle çikolatadan uzak duran tüketicilerin bir kısmı tekrar lokuma dönüş yapmış durumda. Dindar, “Bu sıcak havalarda çikolata kaplı olmayan ürünlerimizi pazarda tüketicilerimizin beğenisine daha çok sunuyoruz” diyor.

LOKUMLAR HAZER BABA’DAN

Türk lokumunun sultanlar için 15. yüzyılda üretildiğini biliyor muydunuz? Geleneksel şekerlememi miz lokum bugün bayramlarda ve ziyaretlerde çikolata ve şeker kadar tercih edilen bir ürün haline geldi. Türkiye’ye özgü tatların başında gelen lokum yurtdışında da oldukça rağbet görüyor. İngilizce’de ‘Turkish delight’ olarak adlandırılan Türk lokumunun dünya çapında şöhreti var.

Lokum denince ilk akla gelen markalardan biri de Hazer Baba Lokumları’dır. Şahin Elmas tarafından 1986 yılında kurulan şirket bugün 30 ülkeye ihracat yapıyor. Şahin Elmas’m verdiği bilgiye göre, lokum bayram ziyaretlerinde tercih edilen bir ikram çeşidi olarak öne çıktığını söylüyor. Bayramlarda ciddi talep olduğunu belirten Elmas, yurtdışı satışlarının da önemini vurguluyor. Hazer Baba Lokumları 1990 öncesinde beş ve 10 kiloluk teneke kutularda satılırmış. Şimdi ise birbirinden şık ambalajlarda 125 – 450 gram arası seçenekleri bulunuyor. Ahşap özel kutulu olanları ise hediyelik için tercih ediliyor. Hazer Baba günde 8 ton lokum üretiyor.