2015’in ilk döneminde piyasalar ve beklentiler
GEÇEN hafta çok önemliydi. Merkez Bankası’mn (MB) faiz indirimi beklentiden yüksek oldu ve politika faizi 8.25’den 7.75’e düşürüldü. Bu kararın etkisi piyasalarımız açısından olumluydu. Borsa İstanbul (BIST) karar sonrası 90 bin seviyesini aşarken, gösterge faiz yüzde 7 seviyelerine kadar geriledi. Bu arada 2.35 seviyelerine kadar ulaşmış olan dolar/TL kuru, bir süre bu seviyelere yakın dalgalandıktan sonra 2.3250 civarına kadar geriledi.
Merkez Bankası’nın faiz kararı, her ne kadar piyasa tarafından olumlu karşılanmış olsa da politikacılar tarafından yeterli bulunmadı. Her ne kadar TCMB Başkanı Erdem Başçı, faiz indirimi sonrası yayınladığı açıklamada temkinli duruşun süreceğini vurgulasa da, cuma günü yaptığı konuşmada, hem enflasyonun hem de reel faizlerin düşeceği açıklamasını yaptı.
Geçen Perşembe günü Avrupa Merkez Bankası (ECB) ise devlet tahvillerini de kapsayacak olan ve 2016 Eylül ayına kadar devam edecek olan 1.1 trilyon euro’ya yakın tutarda bir parasal genişleme yapacağını açıkladı. Eğer 2016 Eylül dönemine kadar enflasyon hedeflenen yüzde 2 seviyesine ulaşmazsa, aylık 60 milyar euro tutarında olacak alımlara devam edilecek. Dolayısıyla parasal genişlemenin ucu açık görünüyor.
EKONOMİLER BÜYÜYECEK Mİ?
Peki, ECB ve ülke merkez bankaları tarafından yapılacak devlet tahvili ve özel sektör tahvilleri alımları Avrupa Birliği’nde devam etmekte olan durağanlığı önleyerek ekonomilerin büyümeye geçişini sağlayabilecek mi? Aslında yapılacak olan alımlar Avrupa’nın büyümesini garanti etmeyebilir. Çünkü hem ECB hem de ülke merkez bankaları, Avrupa ülkelerinin bankalarının elinde bulunan tahvilleri alarak nakit verecek. Bu nakdin ise reel sektördeki şirketlere kredi olarak akması, yatırımların büyümesi, istihdamın artması bekleniyor. Fakat unutulmamalı ki, firmaların yatırım kararlarını etkileyen tek unsur paranın maliyeti (faiz) değil. Yatırımların başlayabilmesi için öncelikle kapasite kullanımlarının en azından yüzde 75-80 seviyelerine çıkması gerekiyor. Hali hazırda firmaların yatırım yapmamasının en önemli sebebi, talep yetersizliği.
Normal şartlar altında firmalara kredi aktarmanın yolu değil de, tüketicilere kredi aktarmanın yolu açılmalıydı. Fakat 2008 krizine yüksek borçla yakalanan hane halkı hala borçlarını azaltma derdinde iken, kredi çekerek tüketim yapmaya pek yanaşmıyor.
Bunu Avrupa M2 para arzından görebiliyoruz. Eğer kredilerde bir kıpırdanma olsaydı, M2 para arzından son beş yılın ortalamasının üzerinde bir artışı da görmeliydik. Bundan sonraki 3-6 ay çok önemli olacak. ECB’nin bu kararının ekonomiyi gerçekten canlandırıp canlandırmayacağını en erken altı ayda anlayabiliriz. Eğer bu adımlar da belirgin bir olumlu sonuç yaratmazsa, özellikle borçlu ülkelerin bu borçları çevirip çevirmeyeceği sorgulanmaya başlayacak.
BIST-100 ENDEKSİNDE 5 DOLAR
Borsa lstanbul-100 endeksi içinse birçok analist 5 dolar seviyesinin görülebileceğini belirtiyor. Eğer dolar /TL kurunu 2.32 alırsak 5 dolar, 116 bin seviyesine denk geliyor. Dolar/TL kurunu 2.20 alırsak 110 bin seviyesi söz konusu olmakta. Fakat ben endeksin 2015’in ilk yarısı içinde 5 dolar seviyesini tekrar görmesini beklemiyorum. Daha önce 5 dolar seviyesini gördüğü zamanları hatırlarsak, para politikaları üzerindeki baskılar ve haziran seçimlerinden sonra yeni ekonomi yönetiminin belirsizliği, yabancı yatırımcıların temkinli davranmasına neden olacaktır.
Borsada geçmiş dönemlerde üç defa 5 doların üzeri görülmüştü. Bu dönemlerde ya not artırımı bekleniyordu, ya da gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere ciddi bir para akımı vardı. Şu an ABD’nin faiz artırması olasılığı nedeniyle dolar artık evine dönüyor ve Türkiye’nin borçlanma maliyetleri de artacak. Ben BIST-100 endeksinin dolar bazında en önemli direncinin 4.05 dolar seviyesinde olduğunu düşünüyorum. Bu hafta borsa 88.500 seviyesine kadar gerileme yapabilir. Bunu teknik bir düzeltme olarak görebiliriz. Bundan sonra yeni yukarı hareketler oluşsa da, yatırımcıların kağıt seçerken seçici olmalarında fayda olacak.
Dolar/TL kuru ise uzun zamandır 2.30 seviyesinin üzerinde seyrediyor. Önümüzdeki 1-2 hafta içinde yeniden 2.28 civarına gerileyebilir; fakat 2.26’mn altım beklemiyorum. Dolayısıyla 2.26-2.30 aralığını orta ve uzun vadeli alım için uygun görüyorum.
Bu hafta ABD’den gelecek olan konut ve GSYH büyüme verileri önemli olacak. Ayrıca çarşamba akşamı FED kararını göreceğiz. Faiz değişimi olmayacak ama daha önceki açıklamanın içindeki “sabır” kelimesi açıklamanın içinden çıkarılacak olursa bizim piyasalarımız üzerindeki etkisi olumsuz olur. FED açıklaması öncesinde hisse ağırlığını biraz azaltmak yararlı olabilir.
